bilim adamı /fizik

Abdülkadir Han, 1935 yılında Hindistan’da doğdu, Pakistan 1947 yılında kurulduktan sonra 1952 yılında ailesiyle birlikte bu ülkeye göç etti. Pakistan’da üniversite eğitimini tamamlayan ve daha sonra Belçika’da metalurji dalında doktora alan Han, bundan sonra Hollanda’da bir nükleer reaktörde uzman olarak çalışmaya başladı. Çalıştığı yer URENCO adıyla bilinen İngiliz–Alman–Hollanda ortaklığından meydana gelen bir nükleer konsorsiyumdu. Han burada 1972–1976 yılları arasında çalıştı ve daha sonra ülkesine döndü. 1983 yılında bir Hollanda mahkemesi Han’ı UREMCO’dan uranyum zenginleştirme ve başka nükleer konuları kapsayan gizli bilgi, dosya ve şemaları çalıp kaçırmakla suçlayan bir dava açtı. Han, davanın sonucunda suçlu bulundu ve 4 yıl hapse mahkum oldu ama bir teknik eksiklikten dolayı karar iptal edildi ve Han aleyhindeki dava düştü.

Han, Hollanda’dan gereken nükleer bilgi ve tecrübe ile ülkesine döndükten sonra bir ekip ile Pakistan’ın nükleer programını gizlice başlattı, kendi adıyla anılan Han Laboratuvar’ını kurdu ve sonunda Pakistan en başta onun çaba ve dehasıyla 1998 yılında ilk nükleer silah denemesini başarıyla gerçekleştirdi. Bu denemeden sonra birkaç başarılı deneme daha yapıldı ve sonunda Pakistan resmen dünya nükleer kulübünün yeni üyesi oldu. Şüphesiz Pakistan bu çalışmaları yaparken Hindistan da aynı tür çalışmaları yaptı, bu ülke de nükleer kulübe Pakistan’dan önce üye oldu. Esasen Pakistan’ın nükleer programı Hindistan’ı dengelemek, bu ülkenin nükleer programına karşılık olarak doğdu ve gelişti. Bu çalışmalarda Abdülkadir Han en önemli, en belirleyici, en başarılı rolü oynadı ve ülkesine nükleer gücü kazandırdı.

Ne var ki, 2003’ün kasım ayından itibaren Abdülkadir Han’ın itibarına gölge düştü, hakkında çok ciddi iddialar, suçlamalar yapılmaya başlandı. Pakistan’ın en ünlü bilim adamı olarak bilinen Abdülkadir Han, Pakistan’ın gizli nükleer bilgilerini, dosyalarını İran, Libya ve Kuzey Kore’ye kanunsuz yollardan aktarmakla ve bu ülkelere Pakistan dizaynı nükleer yakıt zenginleştirici santrifüj cihazlarını satmakla suçlandı. Esasen bu iddiaların menşei de büyük ölçüde İran’dan kaynaklanıyordu. Milletlerarası Atom Enerjisi Kurumu (IAEA)’nun İran’a yaptığı baskılar sonucunda İran’ın bu kuruma verdiği gizli bilgilerden hareketle bu kurum İran’ın nükleer programında kullanılan bazı kaynaklar bakımından Pakistan’a ve Abdülkadir Han’a ulaşmış bulunuyordu. Nitekim daha sonraki süreçte Han, bu suçlamaları kabul etti.