Aksaray,ülkemizin kalbi sayılacak bir noktadadır. Edirne, İstanbul, Ankara,Adana, İskenderun karayolu ile Samsun, Kayseri,Konya,Antalya karayolu üzerindedir. 33-35 derece doğu meridyenleri ile 38-39 derece kuzey paralelleri arasında yer alır. Yüzölçümü 7626 km²'dir.

Aksaray'ın 6 ilçesi :

1.Ağaçören

2.Eskil

3.Gülağaç

4.Güzelyurt

5.Ortaköy

6.Sarıyahşi

Ayrıca 191 köy ve kasabası bulunmaktadır.

YÜZEY ŞEKİLLERİ:

Aksaray,yüzey şekilleri itibariyle düzlüktür.Denizden 1000 metre yükseklikte yer alır.İlin güneydoğusunda Hasan dağı(3268 m);Kuzeyi,orta bölümünden ayıran noktada uzanan ve Hasan dağı ile birleşen Ekecik dağı(2137 m),bu yaylada yer alan yüksekliklerdir.Aksaray'ın orta kesimleri,kuzeyi,güneyi tamamen ovalıklarla kaplıdır.Güneyde Obruk platosunun uzantısı ve Aksaray ovası bulunur.En önemli akarsuyu Uluırmak'tır.7626 km² olan ilin 5713 km² 'si tarım arazisi,çayırlık,otlak ve meradır.

Aksaray'ın en önemli gölü Konya ve Ankara ile müşterek sınırlara sahip oldukları Tuz gölüdür.Tuz gölü ülkemizin en büyük ikinci gölüdür,yüzölçümü 1500 km² ‘dir,yurdumuzun en önemli tuz yataklarından biridir.

BİTKİ ÖRTÜSÜ:

Aksaray,etrafı kuzeyde Kuzey Anadolu(Karadeniz),güneyde Güney Anadolu (Toros)dağları;doğusu yüksek Doğu Anadolu Platosu,batısında İç Batı Anadolu yüksek platosuyla çevrili olan Orta Anadolu Bölgesinin Tuz gölü havzasında yer alır. Deniz etkisinden tamamen mahrumdur. Dolayısıyla orman yetiştirme ortamına sahip değildir. Yağışın diğer yörelere nazaran daha fazla olduğu Hasan Dağı eteklerinde altta ve üstte meşe,ortada bir kuşak halinde dağ kavağı, Ekecik Dağında meşe ormanları görülür.

İlimizin bitki örtüsü Bozkır ikliminin tabii bitki örtüsü olan Bozkır bitkileridir.İklim; kışları sert,yazları kuraktır,yağışlar azdır. Havanın kuru olması ve kurutucu etkisi, az olan yağışın tesirini bir kat daha azaltır.

AKSARAY İLİNİN TARİHÇESİ

KISA TARİHÇE

M.Ö. 7000-6000 yıllarında Neolitik devirde Anadolu medeniyetinin ilk izlerini gördüğümüz Konya yakınlarındaki Çatalhöyükte Hasandağına dolayısıyla Aksaray'a ait vesikalara rastlanılmaktadır. Burada Hasandağının lav püskürttüğünü tasvir eden bir kazıntı resme rastlanmıştır. Neolitik dönemde Aksaray ve çevresi iskan görmüştür. Kalkolitiktik ve eski demir devirlerinde iskan olup olmadığı bilinmemekle birlikte çevre köylerde (Böget ve Koçaş) bu döneme ait seramiklere rastlanılmaktadır.

M.Ö. 3000-2000 yıllarında Anadolu Hitit kavmi yaşamıştır. Bu dönemde asurlu tacirler burada ticaret yapmışlardır. Aksaray'ın ilk ve orta tunç devirlerindeki durumunu Acemhöyük ören yerlerindeki yapılan arkeolojik kazılardan ve müze müdürlüğünün satın almış olduğu eski eserlerden öğrenmekteyiz. Bu dönemde asurlu tüccarlar Mezopotamya' dan gelerek şehirlerin banliyölerinde ticaret merkezi kurmaya başlamışlardır. Asurlu tüccarlar yazıyı biliyorlardı. Pişirilmiş çamur üzerine yazılmış metinler, çamurun pekiştirilmesi suretiyle yapıştırılıyordu. Höyük, M.Ö. 2000 yılının ilk yarısına isabet etmektedir.

Koloni döneminin sonlarına doğru, M.Ö. 1700 yıllarında Kafkaslardan gelen, küçük şehir devletleri kuran ve Anadolu'da, Askeri bir devlet halinde bir kavmin varlığını görüyoruz. Hint-Avrupalı olan bu kavmin Anadolu'da siyasi iktidarı ele geçirerek kurduğu devlet, eski Hitit devletidir. Aksaray'da Hititlere ait eserler bulunmamakla beraber mağlup memleketler arasında Aksaray'ında adı geçmektedir.

Orta Anadolu'da M.Ö. 13 yy. sonlarına kadar devam eden Hitit egemenliği M.Ö. 12 yy- da batıdan (Trakya) gelen ve deniz kavimleri olarak bilinen kavimlerin en güçlüsüdür.

Yanardağ küllerinin sıkışmasından oluşan tüf tabakalarının çok kolay kazılabilme özelliği nedeniyle bölgemize çok sayıda yeraltı şehri ve dik yamaçlara kaya içinde yerleşme birimleri yapılmıştır. 7 yy. sonlarından itibaren Müslüman Arapların Anadolu üzerinden İstanbul'a yaptıkları sefer nedeni ile bölgeye sığınan Hıristiyanların sayısı çok artmış, Ihlara, Gelveri ve Göreme gibi yerleşim birimleri birimleri oluşmuştur.

Aksaray, 1142 tarihinde Selçuklular tarafından zapt edilmiş ve 1470 yıllarındaki Osmanlı hakimiyetine kadar İlhanlı, Danişmentli, Karamonoğulları egemenliğinde kalmıştır. 1470 yıllarında Aksaray'ı ele geçiren İshak Paşa tarafından, Fatih Sultan Mehmet'in emri ile halkın bir bölümü İstanbul'a nakledilmiştir.

SELÇUKLULAR DÖNEMİNDE AKSARAY

1142 yıllarında Selçuklu egemenliğine giren Aksaray'a ıı. Kılıçarslan zamanında saraylar, medreseler, zaviyeler, kervansaraylar yaptırılmış, Azerbaycan ve başka yerlerden Müslüman halk, gazi, mücahit, alim, ticaret erbabı getirilerek yerleştirilmiştir. Bu yıllarda Aksaray, bir Selçuklu askeri üssü durumundadır. Kılıçarslan'ın babası Sultan Mesud, Danişmentlere karşı Aksaray'ı bir askeri üs olarak kullanmış ve burada bazı tesisler yaptırmıştır. II. Kılıçarslan burada bir saray yaptırarak Arkhelais adını Aksaray'a çevirdi ve burası ikinci payitaht gibi idi. II. Kılıçarslan kendi adını taşıyan türbede ebedi uykusundadır. Aksaray, Selçuklu ve Karamanoğlu dönemlerinden kalan eserler yönünden oldukça zengindir.

OSMANLILAR DÖNEMİNDE AKSARAY

1470 yılında Aksaray ve Çevresi Vezir-i Azam İshak Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu tarafından fethedilmiş ve Osmanlı topraklarına katılmıştır.

İstanbul'un fethinden sonra boşalan şehrin iskanı için, Fatih'in emriyle binlerce müslüman türk ailesi İstanbul'a nakledilmiştir. Ve bu nedenle bir semte Aksaray adı verilmiştir.

Aksaray, Osmanlı sınırları içine alındıktan sonra Fatih adına yapılan ilk tahrirde Aksaray vilayeti olarak gösterilmiştir.

CUMHURİYET DÖNEMİNDE AKSARAY

Hicri1336-Miladi 1920 yılında Aksaray vilayet olmuştur. 1933 yılına kadar 13 yıl vilayetlik yaptıktan sonra vilayetliği lağvedilmiştir. 20/03/1933 tarihinde 2197 sayılı kanunun 3. maddesi ile Niğde'ye ilçe olarak bağlanmıştır. 1989 yılının 15 Haziran gününe kadar 56 yıl kaza olarak kalmış olan Aksaray, bu tarihte eski hakkı iade edilmek suretiyle tekrar vilayet olmuştur.