(1814 İstanbul - 1871 İstanbul) Islahat Fermanı'nı yürürlüğe koyan Osmanlı devlet adamı. Tam adı Mehmet Emin Ali Paşa'dır. 1830'da bir aile dostu aracılığıyla Divân-ı Hümayun kaleminede göreve başladı. 1835'te Avusturya İmparatoru Birinci Ferdinand'ın tahta çıkışını tebrik için Viyana'ya gönderilen heyette, ikinci başkâtip olarak bulundu. 1837'de Petersburg'a gönderilen Ali Paşa, dönüşünde Divân-ı Hümayun tercümanlığına atandı. 1838'de Londra elçisi, Reşit Paşanın Paris'e geçişinden sonra da maslahatgüzarı oldu. Reşid Paşa'nın takdir ve himayesini kazanan Ali Paşa, kısa zamanda yükseldi. Devletin çeşitli kademelerinde görevler aldı. 1852'de sadrazamlığa getirildi. Kırım Savaşı sonunda Paris'te toplanan konferansta Osmanlı Devleti'ni temsil etti ve 30 Mart 1856 tarihli Paris Barış Antlaşması'nı imzaladı. Ardından aynı yıl Islahat Fermanı'nın yürürlüğe girmesini sağladı.

18 Şubat 1856'da yayımlanan Islahat Fermanı, Tanzimat Fermanı'nın padişah iradesini sınırlayan ve kişi haklarını öne çıkaran hükümlerini tekrarlıyor, ırk ve din ayrımı yapmaksızın bütün Osmanlı uyruğunun can, mal ve namus dokunulmazlığını, yasalar önünde eşitliğini, özel tasarruf haklarını güvence altına alıyordu. Ayrıca kamu görevlerine ve askere alınmada kimseye ayrıcalık tanınmaması, vergi adaletinin sağlanması. Müslüman olmayanlara belli koşullarla ulusal ve dinsel eğitim özerkliği verilmesi karar altına alınıyordu. Bu arada iltizam kaldırılıyor, müsadere, işkence ve kötü muamele yasaklanıyordu. Fermanın Tanzimat Fermanı'ndan içerik olarak önemli bir farkı, yabancılara Osmanlı topraklarında önemli ayrıcalıklar tanımasıydı. Örneğin yabancı sermayeye madencilik, tarım işletmeciliği, demir yolu ayrıcalıkları, ortak yatırım olanakları getirilmişti.

Islahat Fermanı Osmanlı Devleti'nde meşruti yönetime geçişi hızlandıran, buna karşılık yabancı sermayenin ülkedeki etkisini artıran, Avrupa devletlerinin yeni ıslahat istekleriyle yoğun müdahalelerine olanak tanıyan siyasal-ekonomik süreci başlattı.

Birçok kez Hariciye Nazırlığı ve Sadrazamlık görevlerinde bulunan Ali Paşa, 7 Eylül 1871'de öldü.

İLGİLİ KONULAR

Islahat Fermanı