Yasaların anayasaya uygun olup olmadığını denetleyen en yüksek yargı organı. Anayasa Mahkemesi, öteki mahkemeler gibi yalnızca yargı, hak ve yetkisini kullanan bir organ değildir. Hiçbir makama bağlı olmayan Anayasa Mahkemesi, anayasa ve anayasal düzenle birlikte temel hak ve özgürlükleri koruyan bir kurumdur.

Anayasa Mahkemesi'nin temel görevi, anayasayı korumak ve üstünlüğünü sağlamaktır. Anayasa Mahkemesi, anayasa ve yasaları yorumlayarak bunların günün koşullarına uygun, gelişmeye açık bir nitelik ve anlam kazanmasını sağlar.

Anayasa Mahkemesi, Türkiye'de ilk kez 1961 Anayasası'yla çalışmaya başlamıştır. Anayasa Mahkemesi; yasaların, meclis iç tüzüklerinin, kanun hükmünde kararnamelerin anayasaya uygunluğunun denetiminden başka, siyasi partilerin kapatılması konusunda da yetkili kılınmıştır.

T.C. Anayasa Mahkemesi'nin görev ve yetkileri şunlardır:

1. Cumhurbaşkanının ve TBMM üyelerinden beşte birinin anayasa değişikliği ve yasalarının şekil bakımından anayasaya aykırılığı iddiasıyla açtığı iptal davalarıyla, cumhurbaşkanı, iktidar ve ana muhalefet partisi meclis grupları ve TBMM üye tam sayısının en az beşte biri tutarındaki üyelerin, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, TBMM iç tüzüğünün ya da bunların belirli madde ve hükümleriyle şekil ve esas bakımından anayasaya aykırılğı iddiasıyla açtığı iptal davalarına bakmak,

2. Mahkemelerce kendisine anayasanın 152. maddesine göre intikal ettirilen işleri ve Yüce Divan sıfatıyla çalışırken ya da siyasi partilerin kapatılmasına ilişkin davalarda aynı madde gereğince ön mesele olarak bakılması gereken işleri karara bağlamak,

3. Cumhurbaşkanını, bakanlar kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini, başsavcıları, Cumhuriyet Başsavcı vekilini, Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerinin görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılamak,

4. Siyasi partilerin kapatılması hakkındaki davalara bakmak,

5. Siyasi partilerin mal denetimleriyle gelir ve giderlerinin yasaya uygunluğunun denetimini yapmak,

6. Milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına; üyeliğin düşmesine ya da milletvekili olmayan bakanların dokunulmazlığının kaldırılmasına TBMM tarafından karar verilmesi hâllerinde, ilgililerin anayasa ya da iç tüzük hükümlerine aykırılık iddiasına dayanan iptal istemlerini karara bağlamak,

7. Uyuşmazlık Mahkemesi'ne başkanlık edecek üyeyi kendi üyeleri arasından görevlendirmek ve anayasayla verilen öteki görevleri yerine getirmektir.

Anayasa Mahkemesi'nin Yüce Divan sıfatıyla yargılamasında savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı ya da Cumhuriyet Başsavcı vekili yapar. Anayasa şikâyeti yoluyla bireyler Anayasa Mahkemesi'ne başvuramazlar.

İLGİLİ KONULAR

Yüce Divan