Ara Toranyan ASALA'nın siyasi Ulusal Hareketi (MNA)’nın lideri. Sorbonne Üniversitesi’nde okurken Türkiye aleyhine faaliyetler yürüten ermeni kuruluşlarına girdi. Ermeniler’in 1915 yılında toplu katliama maruz kaldığı iddiasıyla yaptıkları eylemlerin ses getirmediğini görünce arkadaşlarıyla birlikte ASALA örgütünü kurdu.

Ara Toranyan, kendisiyle yapılan bir röportajda, ticaretle uğraşan ailesinin 1920’lerde Fransa’ya göç ettiğini, ermeni faaliyetlerine girişinin ise Sorbonne Üniversitesi’nde hukuk eğitimi gördüğü döneme rastladığını ifade ediyor. Toranyan şöyle diyor; “1973 ilkbaharında ilk büyük gösteriyi düzenledik. Türkler ve Kürtler’de katılmıştı. Amaç 1915’in duyurulması, ölenler için tazminat ve terkedilen toprakların istenmesiydi. Sesimizi 1975’te ASALA’yı kurana kadar duyurmayı başaramadık.”

Toranyan, gösterilerde yer alan "Bağımsız Ermenistan" grubunun, 1975'te Agop Tarakçıyan liderliğinde Beyrut'ta kurulan ASALA'nın (Ermenistan'ın Bağımsızlığı İçin Gizli Ermeni Ordusu) çekirdeğini oluşturduğunu söylüyor. Kendisiyle yapılan bir ropörtajda şunları söylüyor; "Belki o günlerdeki Türk hükümeti olanların sorumlusu değildi; ama geçmişte yaşananları reddediyor, siyasi yolları tıkıyordu. Bu yüzden devleti ve temsilcileri hedef seçtik"

"ASALA'yla PKK arasında bir ilişki vardı. Ortak basın toplantısı yapıyorlardı. Sonra nasıl gelişti bilmiyorum.”Toranyan, örgütü şöyle anlatıyor; “ASALA gizli bir örgüttü. Ben siyasi kolu NMA’nın başkanıydım. Başlangıçta ‘Sivil Türklere saldıracağız’ dememiştik. Hedef devlet ve temsilcileriydi. 1980’lerin başında dejenerasyon başladı. Manipülasyonlar, fraksiyonlar vardı. Orly’den çok önce Türk ve diğer sivillere saldırıldığında ilk anlaşmazlıklar ortaya çıktı. 1981 sonrasında Agopyan’la anlaşmazlıklarımız çoğalmaya başladı. ASALA hızla Batı karşıtı, uluslararası bir terör örgütü haline geldi. Muhalifler harekete geçti. 1983’te yollar ayrıldı.”

Ermeni olmayan güçlerin teşviki ve koruması ile kurulduğu artık anlaşılan ASALA dünyadaki gelişen siyasi ortama uymayınca liderleri teker teker ortadan kaldırıldı. Örgütün diğer iki liderinden Agop Agopyan, 1988'de Atina'da bir suikasta hedef olurken, Monte Melkonyan da 12 Haziran 1993'te Karabağ'da jipiyle bir tank altında kalarak hayatını kaybetti.

Kaynak:Ermeni Portreleri Hüdavendigar Onur Burak Yayınları İstanbul 2000