Alm. Gerste (f), Fr. Orge, İng. Barley. Familyası: Buğdaygiller (Gramineae). Türkiye’de yetiştiği yerler: Anadolu’nun her yeri.

En önemli hububatlardan birisi. Arpanın tarihçesi çok eskilere dayanmaktadır. Eski Mısır hiyerogliflerinde ve piramitlerinde arpa resimlerine rastlanmaktadır. Genellikle ılıman ve sıcak iklimleri seven arpanın anavatanı Önasya’dır. Buğday kadar verimli olmamakla birlikte kıraç ve verimsiz topraklarda, farklı iklim şartları altında yetiştirilebildiği için dünya hububat üretiminde önemli bir yer tutmaktadır. Arpanın zirai işlemleri diğer buğdaygillerle aynıdır. Üstelik daha kısa bir zamanda ve daha erken yetişmektedir. Ekimin yapıldığı mevsime göre ikiye ayrılır.

Yazlık arpa: Genellikle yazların çok kısa sürdüğü yüksek ve soğuk bölgelerde ilkbaharda ekilir.

Kışlık (Güzlük) arpa: Alçak ve ılıman bölgelerde sonbaharda ekilir.

Arpanın ekim alanı buğdaya nazaran çok geniştir. Buğdayın yetişmediği yüksekliklerde (2500 metre) yetiştiği gibi, 70° kuzey paraleline kadar olan yerlerde de yetişir. Kuvvetli ve sulak topraklarda buğdaydan daha fazla verim alınabilir. Bu yüzden köylüler en kuvvetli tarlalarına arpa ekerler ve bu tarlalara arpalık derler.

Arpa başakları, uzun kılçıklı ve tek çiçeklidir. Yaprakları buğdaydan daha geniştir. Boyu bir metre kadardır. Yeşilken biçilerek hayvan yemi olarak kullanıldığı gibi, samanı da çok makbüldür. 12’den fazla türü mevcut olan arpa, başak şekillerine göre iki ana grupta toplanabilir:

Hordeum distichum türünde başaklar iki sıralıdır. Taneleri az fakat dolgundur. Genellikle malt imali için yetiştirilir. Arabistan’da ve benzer iklim özelliklerini taşıyan bazı bölgelerde tabii olarak yetişen yabani arpanın da başakları iki sıralıdır.

Hordeum polysticum türünde başaklar çok sıralı, genellikle 5-6’lıdır. Hayvan yemi olarak yetiştirilir.

Kullanıldığı yerler: Besin değeri çavdardan yüksek, buğdaydan düşüktür. % 69 nişasta, % 0.7 protein ihtiva eder. Genellikle hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Bazı yerlerde unundan ekmek de yapılmaktadır. Fakat kepeği tam olarak alınsa bile buğdaya nazaran sindirimi çok zordur. Malt imalinde iki sıralı arpa tercih edilir.

Dünyada arpa üretimi(milyon ton olarak):

1979 158.215

1980 160.118

1981 152.301

1982 164.259

1983 171.828

1985 176.435

1986 180.441

1990 181.248

Türkiye’de arpa üretimi (milyon ton olarak)

1981 5.900

1982 6.400

1983 5.425

1984 6.500

1985 6.500

1986 7.000

1987 6.900

1988 7.500

1991 7.000