Bir elementin bütün kimyasal özelliklerini taşıyan en küçük birimi. Atom, gözle ve mikroskopla görülemeyecek kadar küçüktür. Ancak elektron mikroskobuyla görülebilir.

Atom, bölünebilir bir bütündür ve küçük bir çekirdekle bunun çevresinde dolanan elektronlardan oluşur. Atomun büyüklüğü elementlere bağlı olarak büyük bir değişiklik göstermez. Buna karşılık, çekirdeğin büyüklüğü kütlesiyle doğru orantılı olarak artar. Atom çekirdeğinde artı (+) elektrik yüklü protonlarla elektrik yükü olmayan nötronlar bulunur. Atom denilince elektriksel açıdan yüksüz bir birim akla gelmelidir.

Bir element atomunun çekirdeğinde bulunan protonların toplam sayısına o elementin atom numarası denir ve "Z" harfiyle gösterilir. Her elementin atom numarası kendine özgüdür. Atom numarası aynı olduğu hâlde, nötron sayısı farklı olan atomlar aynı elementin izotoplarıdır. Buna göre, izotop atomlarının fiziksel özellikleri aynı, ancak kimyasal özellikleri farklıdır.

Bir atomun çekirdeğindeki protonların ve nötronların toplam sayısı, o elementin kütle numarasını verir ve "A" harfiyle gösterilir. Bir atomun çekirdeğinin çevresinde, proton sayısı kadar elektron döner. Her elektron eksi (-) elektrik yükü taşır. Elektronlar, çekirdeğin çevresinde belirli enerji düzeylerinde, belirli sayılarda bulunur. Bir atomun en dış enerji düzeyinde en çok 8 elektron bulunabilir. En dış enerji düzeyinde 8 elektron bulunduran elementler soy gazlardır. Bir soy gaz olan helyum bu kuralın dışında kalır, çünkü helyumun en dış enerji düzeyinde iki elektron bulunur. Öteki elementlerse en dış enerji düzeylerinde 8 elektron olması eğilimi gösterir ve bu düzeydeki elektron sayılarını 8 yapmaya çalışır. Sekiz elektrondan fazla elektronu olanlar atomlar elektron verir ve sekiz elektrondan eksik elektronu olanlar da çevredeki bir elementten fazla elektronları alır. Böylece iki element arasında elektron alışverişi olur. Bir atomun son enerji düzeyinde 8 elektron bulundurmak için elektron alışverişi yapması olayına oktete ulaşma denir.

Bir elementin atomundaki madde miktarına o elementin atom kütlesi denir. Atom kütlesinin ölçülen değeri, atomu oluşturan proton, nötron ve elektronların kütlelerinin toplamından biraz küçüktür. Atom kütlesi, 12 birim olarak seçilen karbon-12 atomunun katlarıyla ifade edilir.

İLGİLİ KONULAR

Madde, Radyoaktivite