On sekizinci asır Osmanlı tarih ve biyografi alimi. İsmi, Hüseyin olup, babası Hacı İsmail Ağadır. İstanbul, Fatih’te Ayvansaray civarındaki Toklu Dede Mahallesinde doğdu. Bu sebeple Ayvansarayi diye meşhur oldu. Doğum tarihi bilinmemektedir. 1786 (H.1200) senesinde İstanbul’da vefat etti. Eyyub'de bulunan Zal Mahmud Paşa Camii avlusuna defnedildi.

Küçük yaştan itibaren ilim öğrenmeye başlayan Hüseyin Efendi, Toklu Dede Camii imamı Şeyhü’l-kurra Halil Efendiden Kur’an-ı kerim kıraatini öğrendi. Kur’an-ı kerimi ezberlediği için küçük yaştan itibaren Hafız lakabı verildi. Ahmed Karamani ve Mehmed Emin Tokadi gibi büyük zatları görmekle şereflendi. Yeniçeri Ocağına girip, Baltacılar Kethüdalığı vazifesinde bulundu. Mehmed Emin Tokadi hazretlerinin talebelerinden Müstakimzade Süleyman Sa’deddin Efendinin sohbetlerinde bulunup ilim ve feyzinden istifade etti. Hocası Müstekimzade’nin tavsiyesi ile Hadikatü’l- Cevami adlı eserini yazdı.

Eserleri:

1. Hadikatü’l-Cevami: İstanbul’da bulunan cami, mescit ve minberleri yaptıranlar, yapanlar, camilerin bahçesinde medfun olanlar hakkında bilgilerin verildiği bu eser, 1779 senesinde tamamlandı. Esere daha sonra Seyyid Ali Efendi tarafından bir zeyl (ilave) yapıldı. Yapılan bu zeyl ile 1837 senesine kadar İstanbul’da inşa edilen camiler, mescitler, dergahlar ve bunların banileri (yapanları) hakkında bilgi verildi. Eser 1865 senesinde zeyli ile birlikte iki cilt halinde İstanbul’da basıldı.

2. Mecmua-i Tevarih: Bu eserde cami ve tekkelerden başka, çeşmelerin yapılışları ile bazı meşhurların vefat tarihlerini veren tarih manzumeleri bulunmaktadır.

3. Vefeyat-ı Selatin ve Meşahir-i Rical: Bu eserde, padişahlar ve özellikle İstanbul’da yatan tanınmış kişilerin hal tercümeleri anlatılmıştır. Dört bölüm halinde tertib edilen eserin birinci bölümünde, yirmi yedi Osmanlı sultanı; ikinci bölümünde İstanbul ve çevresinde medfun bulunan devlet adamları; üçüncü bölümde, hayratı İstanbul’da, mezarı başka yerlerde bulunan zatlar; dördüncü kısımda ise hayratı ve mezarı İstanbul dışında bulunan zatların hal tercümeleri yer almıştır. Verdiği bilgiler kadar, İstanbul’daki yer isimleri konusunda da değerli bir kaynak olan bu eser 1978 senesinde günümüz Türkçesi ile bastırılmıştır.

4. Vefeyat: Bu eser, şair padişahların vefatlarını; bazı alimlerin, şairlerin, bazı evliyanın kısa biyografilerini ve haklarında söylenen beyitleri ihtiva etmektedir.