Esnaf, sanatkar ve diğer bağımsız çalışanların sosyal sigortalar kurumu. 14 Eylül 1971 gün ve 13956 sayılı Resmi Gazete ile yayınlanan 2 Eylül 1971 tarih ve 1479 sayılı kanunla kurulmuştur.

Kurum, kuruluş kanununun birinci maddesine göre Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı olup, mali ve idari bakımdan bağımsız bir kamu tüzel kişiliği kimliğine sahiptir.

Bu kanun; kanunla ve kanunların verdiği yetkiye dayanılarak kurulan sosyal güvenlik kurumları kapsamı dışında kalan ve herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi nam ve hesabına çalışan esnaf ve sanatkarlar ile öteki bağımsız çalışanları içine almaktadır.

Muhtar, Ödenek ve Sosyal Güvenlik Kanunu ile de, herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna tabi olmayan köy ve mahalle muhtarları Bağ-Kur kapsamına alınmıştır. Bağ-Kur 1978 yılında yurt dışında çalışan vatandaşlara bu çalışmayla ilgili borçlanma imkanı da sağlamış, 1979 yılında ise ev kadınlarının bir sosyal güvenlik kanununa tabi olmalarını, yurt dışında çalışan vatandaşlarımızın çalışmayan eşlerinin ve Türkiye’de ikamet eden Türk asıllı yabancı uyrukluların isteğe bağlı sigortalı olmaları sağlanmış, parlamenter olanlara da 1960’tan sonraki ve Bağ-Kur Kanunu’nun uygulanmasına geçilmeden önceki dönemlerde kendi hesaplarına çalıştıkları süreleri belgelemek suretiyle borçlanma imkanı vermiştir.

Bağ-Kur, kapsamına aldığı sigortalılarına sigorta kollarından olan malüllük, yaşlılık, ölüm ve sağlık sigortası yardımı yapmakta, cenaze masrafları karşılığı toptan ödeme ve sosyal yardım zammı vermektedir.

Bağ-Kur mevzuatına göre sigorta piriminin ve aylıklarının hesaplanmasına esas teşkil eden 24 gelir basamağı mevcut olup, bununla ilgili gösterge tutarı 360’tan başlayıp 4020’de biten basamak göstergelerinin, her yıl bütçe kanunuyla belirlenmekte olan katsayı ile çarpılması sonucu bulunmaktadır. Sigortalının seçtiği gelir basamağı üzerinden % 20 oranında malüllük, yaşlılık ve ölüm sigortası ve % 12 oranında sağlık sigortası primleri aylık olarak alınmaktadır. Sigortalıdan ilk girişte bir defaya mahsus olmak üzere seçtiği gelir basamağının % 25’i oranında giriş keseneği alınmaktadır.

Sigortalılar ilk altı basamakta her yıl bir üst basamağa kurumca mecburi olarak yükseltilmekte, altıncı basamaktan itibaren ise iki yılda bir ve talep halinde yükseltme işlemi yapılmaktadır.