Alm. Schvindel, Fr. Vertige, İng. Vertigo. Kişinin, yerinde dururken başının hareket ettiğini veya eşyaların etrafında döndüğünü hissetmesi. Bu durum kişide rahatsız edici bir sersemlik duygusu ortaya çıkarır. Başı dönen kişi bütün vücudunun ekseni etrafında döndüğünü hisseder. Eşyaların kendi etrafında döndüğü ve kendisinin bir eksen gibi ortada olduğunu hissetmeye “Hakiki baş dönmesi” adı verilir. Bu hal olmaz da başında bir sersemlik, düşecek gibi olmak, göz kararması varsa “Yalancı baş dönmesi” (psedovertigo) vardır.

Hakiki baş dönmeleri : Denge organı (labirent) nın, göz kaslarının, beyinciğin ve bazı sinirlerin rahatsızlıklarında ortaya çıkar. Baş dönmesi geldiği zaman hasta kendini hemen yere atar ve geçinceye kadar hiç bir tarafını kıpırdatmaz. Meniere hastalığındaki baş dönmesi çok şiddetlidir. Kulak uğultusu ve gözde nistagmus (irade dışı kayma) ile beraberdir. Salisilat türevleri (aspirin), streptomisin, kinin, kanamisin gibi yan etkisi kuvvetli olan bazı ilaçlar denge sinirine te’sir ederek baş dönmesi yaparlar. Göz kası bozukluğu, şaşılık, beyincik urlarında da baş dönmesi (vertigo) bulunur.

Baş dönmesi geldiğinde, kişinin hemen yapabileceği tek şey yavaşça uzanmak ve hareket etmemektir. Baş dönmesiyle birlikte, devamlı kusma ve ağırlaşan işitme kaybı varsa, acil olarak hekim çağrılmalıdır. Çoğu kişide tedavi edilmeden dahi aylarca baş dönmesinin tekrarlamadığı görülür. Yaşlılarda geriye dönemeyecek bir beyin-sinir bozukluğu ortaya çıkması halinde devamlı baş dönmeleri ortaya çıkabilir.

Yalancı baş dönmeleri: Çeşitli olaylara bağlı olarak, çok kısa bir süre için beyne yetersiz kan gitmesinden dolayıdır. Bunu yapan durumlar aniden ayağa kalkmak, kalb yetmezliği, dehşet ve heyecan, tansiyon yüksekliği ve düşüklüğü olarak sayılabilir. Bu tip baş dönmeleri hemen her zaman geçicidir. Tansiyona (kan basıncı) bağlı olanlarda bunun ilaçla tedavisi gerekebilir. Ayrıca hassas kişilerin ani oturma-kalkma hareketlerinden kaçınmaları gerekir.