Başarısız olan Basın Şeref Divanı ve Konseyleri rızaya dayanan gönüllü kuruluşlar oldukları için verdiği kararlar ve disiplin cezaları basın mensupları tarafından daha kolay kabul edilebilmektedir. Bu kurul, basın mensuplarının basın meslek ilkelerine uymalarını sağlamaktan başka, basının meseleleri ile uğraşır, basın mensuplarını gerektiğinde korur, iktidarlara karşı basının bütününü temsil ederek basın hürriyetinin zedelenmesini önler.

1986 yılında birtakım gazeteciler batıdaki örneklerden esinlenerek daha özgür bir basın sağlamak amacıyla bir basın konseyi kurmayı düşündüler. Çalışmalara İstanbul ve İzmir Gazeteciler Cemiyetleri de katıldı.

1988 yılında Basın Konseyi Sözleşmesi ve Basın Meslek İlkeleri'ne son şekil verilmiştir. Basın Konseyi'ne katılmak isteyenler, Basın Konseyi'ne katılma belgesini imzalamışlardır.

Basın Konseyi Sözleşmesi'nin birinci maddesi şöyle demektedir: Özgürlükçü bir demokratik sistemin taşı olan, halkın gerçekleri öğrenme hakkını savunmak; özgür ve sorumlu basının ve basın mensuplarını, meslek uygulamalarını, özgür ve saygın bir basından, beklenecek düzeyde sürdürülmesine yardımcı olmak üzere, bu amaçları Basın Meslek İlkeleri şeklinde düzenleyip benimseyen gazetecilerin bu sözleşmeyle bir basın konseyi kurulmuştur.

Basın Konseyinin iki organı vardır. Basın Konseyi Üyeler Kurulu ve Basın Konseyi Yüksek Kurulu'dur. Basın Konseyi Üyeler Kurulu, Basın Meslek İlkeleri ve Basın Konseyi Sözleşmesini imzalamış gazeteciler, gazetecileri temsil eden sendika ve dernekler; basın dışından ise Barolar Birliği ve en çok üyeye sahip işçi konfederasyonundan birer temsilci, iletişim fakülteleri dekanları, okuyucuları temsilen Basın Konseyi Yüksek Kurulu tarafından seçilen 40 kişiden oluşur.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu ise Basın Konseyi Üyeler Kurulu tarafından 8'i gazeteci 8'i de dışarıdan seçilen 16 üye, net satış ortalaması yüz binin üstündeki gazetelerin sahipleri ve bazı basın vakıf ve cemiyetlerinin başkanlarından oluşur.

Basın Konseyi Yüksek Kurulu, Basın Meslek İlkelerinin ihlali ile ilgili bir şikayeti inceler. Şikayeti yersiz bulma, uyarma ve kınama kararları verir.

Konseyin en önemli gelir kaynağı konseye üye basın kuruluşlarının katılma paylarıdır.