Türkiye'nin en yeni illerinden biri. 1990 yılında Mardin ilinden ayrılarak il olmuştur. Batman topraklarının büyük bir bölümü Güneydoğu Anadolu bölgesi içinde yer alır. Yüz ölçümü 4694 km2, nüfusu 456 734 kişi (2000), il plâka kodu 72'dir. İlçeleri; Merkez, Beşiri, Gercüş, Hasankeyf, Kozluk ve Sason'dur.

Batman ili akarsu vadileriyle parçalanmış dalgalı düzlüklerden oluşur. En önemli dağları, Zupser (Subaşı) Dağı, Sason Dağları ve Raman Dağı'dır. İl topraklarından kaynaklanan sular, Dicle Irmağı'na katılarak Basra Körfezi'ne dökülür. En önemli ırmakları, Dicle Irmağı'nın kolları olan Batman ve Garzan Çayları'dır. Batman ilinde genellikle kara iklimi görülür. Doğu kesimlerine gidildikçe iklim yumuşar. Kışlar soğuk ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve kurak olur. Bitki örtüsü bozkırdır. Dağlık kesimlerde ormanlık alanlara rastlanır. Dağlık kesimlerde bulunan dağ keçileri, geyikler, atmacalar ve kartalların soyları tükenmek üzere olduğundan koruma altına alınmışlardır.

Halkın yaklaşık %43'ü Batman kentinde yaşar. En önemli gelir kaynakları petrole dayalı sanayi, tarım ve ticarettir. Raman Dağı'nda zengin petrol yatakları vardır. Batman Petrol Rafinerisi il ekonomisinin en önemli sanayi kuruluşudur. Öteki sanayi kolları, un, tuğla ve kiremit fabrikalarıdır. Kırsal kesimde yaşayan halkla ilçelerde yaşayanların en önemli gelir kaynağı tarımdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, buğday, üzüm, arpa, mercimek, pamuk, tütün ve soğandır. GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) kapsamında olan illerdendir. Proje bitiminde üretim ve verim artışı olması beklenmektedir. Bir başka gelir kaynağı hayvancılıktır. Yöreye özgü siyah ve kahverengi tiftikli Ankara keçisi beslenir. Hayvancılıktan elde edilen tiftik, kıl ve yünler dokumacılıkta değerlendirilir.

Batman ilinin topraklarında, milâttan bin yıl öncesine dayanan uygarlıkların yaşadığı belirlenmiştir. Özellikle 10. yüzyılda kurulmuş olan Artuklu Devleti'nin başkenti Hasankeyf, oldukça önemli bir kenttir. O dönemlerden kalan birçok tarihi eserin GAP kapsamında yer alan Ilısu Barajı suları altında kalma tehlikesi vardır.