Türk dil bilimci, yazar. 1882’de Uşak’ta doğdu. İlk ve orta tahsilini Uşak’ta yaptı. Medreseye girdi. İstanbul’a gelerek Şehzade Camiinde, Müderris Çarşambalı Hacı Ahmed Efendinin derslerine devam etti. Darülmuallimine (öğretmen okulu) girerek mezun oldu. Medrese derslerine devam ederek icazet (diploma) aldı (1909). İcazet aldıktan sonra, Konya Muallim Mektebinde “Fenn-i Terbiye” hocalığına başladı. Trabzon, Ankara muallim mekteplerinde müdürlük yaptı. İstanbul Darüşşefaka Lisesinde Ulum ve Ahlak-ı Diniyye öğretmenliği yaptı. Konya Öğretmen Okulu Müdürlüğüne tayin oldu. Daha sonra Maraş, İçel, Niğde Milli Eğitim Müdürlüğü görevlerini yaptı. Silifke’de Müdafaa-i Hukuk Cemiyetini kuranlar arasında bulundu. İstiklal Savaşı sırasında Uşak’a giderek, milli mücadele için faaliyete başladı. Ankara’da toplanan Birinci Büyük Millet Meclisine Kütahya millet vekili olarak girdi. Bu görevi yedi dönem sürdürdü. Milli Eğitim Bakanlığında Kültür (Hars) Müdürlüğü yaptı. Bu görevdeyken, halk ağzındaki konuşulan kelimeleri derledi. TDK’de yönetici olarak çalıştı (1933-1951). Aynı zamanda DTCF ve Polis Enstitüsünde Farisi dersleri verdi. 7 Kasım 1965’te Ankara’da öldü.

Besim Atalay, Arabi ve Farisi biliyordu. Fakat Türk dilinin sadeleşmesi yolunda sürekli çalıştı. Tartışmalara girdi yazılar yazdı. Türk dilinin dilbilgisi, sözlük bilgisi ve filolojik özelliklerini ihtiva eden kitaplar yazdı. Din bilgisi az olduğu halde, dini konularda söz söylemesi ilim çevrelerinde tenkide uğradı.

Eserleri: 1) Türk Dili Kuralları (1931), 2) Türkçemizde -men-man (1940), 3) Türk Dilinde Ekler ve Kökler Üzerinde Bir Deneme (1942), 4) Türkçede Kelime Türetme Yolları, 5) Divanü Lügat-it-Türk (Tercüme) (1943), 6) Hilafet, Saltanat ve Cumhuriyet Hakkında (1923), 7) Türk Dili ile İbadet (1961), 8) Kur’an Tercümesi Tanrı Kitabı (1962), 9) Tarikat (Bektaşilik ve Edebiyatı) (1921), 10) Baş Belaları (Üç perdelik oyun).