Bütün beden işlevlerini kontrol eden organ. İlkelden gelişmişe doğru değişik düzeylerde farklılaşma gösterir. İnsanlarda beynin en büyük kısmı beyin yarım küreleridir. Beyin yarım küreleri yaklaşık 10-12 milyar nöron içerir (tüm bedendeki nöronların ¾'ü kadar).

Beyin, dıştan bakıldığında boyuna bir yarıkla iki yarım küreye bölünmüştür. Yüzeyinde birçok girinti ve çıkıntı vardır. Böylece beynin dış yüzeyi hacmine göre oldukça büyümüştür. Beynin vücuda oranı insanda en büyük değerine ulaşır. Ancak boyutundan çok, üzerindeki kıvrımların çokluğu beynin gelişmişliğini gösterir. Bir insan beyni ortalama 1200 gdır. Aslanda 200-500 g, balinada 2000-2800 g, filde 5000 gdır. Şimdiye kadar rastlanmış en küçük (369 g) ve en büyük beyinli (2850 g) insanlarda zekâ geriliği saptanmıştır. Dâhi olmak için çok büyük bir beyne sahip olmak gerekmez. Ama çok küçük beyinlilerde de zekâ geriliği görülmektedir.

Beynin üzeri beyin zarıyla sarılmıştır. Bunun üzerinde beyin sıvısı denen bir sıvı bulunmaktadır. Üzeri kafatası kemikleriyle çevrelenmiştir. İnsan beyni oksijensizliğe en fazla 20 sn dayanır. Daha sonra sinir hücreleri ölmeye başlar. Suda yaşayan memelilerde beyinin etrafında oksijen depolayan özel dokular bulunur.

Beyin bölümlerden oluşmuştur. His, duygu, düşünce ve yaratıcı zekânın bulunduğu bölüm beyin kabuğu (korteks cerebri) olarak adlandırılır. Burası lob adı verilen bölümlere ayrılmıştır. Duyuları hissetme, görme, işitme, konuşma ve koklama gibi merkezler burada yer aldığı gibi, istek içi yapılan tüm hareketsel işlevlerin de merkezi burasıdır.

İLGİLİ KONULAR

Merkezi Sinir Sistemi, Beyin Hastalıkları