DEVLETIN ADI Cebelitârık
BAŞŞEHRI Cebelitârık
NÜFÛSU 31.300
YÜZÖLÇÜMÜ 5.8 km2
RESMÎ DILI İngilizce
DÎNI Hıristiyanlık (Katolik) ve İslâmiyet
PARA BIRIMI Cebeli Târık Paundu.

İberik Yarımadasının güney ucunda Cebelitârık Boğazının Akdeniz tarafında aynı adı taşıyan yarımada üzerinde kurulmuş olan İngiliz sömürgesi.

Târihi

Eski çağlarda ismi Calpe olan bu yer, Müslümanların Avrupa kıtasında ilk fethettikleri bölgedir. 711 senesinde Emevî kumandanlarından Târık bin Ziyad Kuzeybatı Afrika sâhillerine kadar İslâmiyeti yaymak için gelmişti. Buradan gemilerle o zamandan beri kendi adıyla anılan Cebelitârık Boğazını geçerek fetihlerde bulunmuştur. İslâmiyetin yayılması ile gelişmeye başlayan bölge bu târihten îtibâren de önemli bir liman durumuna geldi. 1039’da Guzman tarafından alındıktan sonra 1299 senesinde tekrar Müslümanlar tarafından alınmıştır. Bir devre adını vermiş olan Endülüs medeniyetinin başlangıç noktası olan bu yer ve Graneda 1462’ye kadar Müslümanların elinde kaldı. Bütün Hıristiyan âleminin Müslümanlar üzerinde bilhassa Endülüs Müslümanlarına yaptıkları eziyet ve saldırılar netîcesinde bölge tamâmen İspanya’ya geçti. İslâmiyetle berâber getirdikleri medeniyet, ilim ve fenne rağmen Hıristiyanlık âlemi gözü kapalı olarak sâdece kalplerine yerleşmiş kin ve garez yüzünden Müslümanlara işkence ve eziyette ısrar ettiler. Bunun üzerine 1540 senesinde büyük Osmanlı Kaptan-ı Deryâsı Barbaros Hayreddîn Paşa donanmasıyla Müslümanlara yardım etmek için buraya geldi. Barbar Avrupalı Hıristiyanlardan kaçan binlerce Müslümanı gemilerle Kuzey Afrika sâhillerine çıkarttı.

1704 senesinde İspanya verâset savaşında İngiliz Hollanda ortak donanması Cebelitârık’ı işgâl etti. 1713 senesinde yapılan Ütrecht Antlaşması ile İspanya bu işgâli kabul etti. Hollanda ise burayı İngilizlere tamâmen bıraktı. O târihten beri İngilizlerin sömürgesidir.

Fizikî Yapı

Cebelitârık en yüksek noktası 405 m yükseklikteki Gun Tepesi olan kireçtaşından meydana gelen bir dağ kütlesidir. 800 m enindeki bu yassı kaya kütlesinin doğu ve kuzeyi diktir. Sarp yamaçlarda çok az kaynak bulunan bölgede su ihtiyacını karşılamak için özellikle doğu kesimlerde 15,5 hektarlık yağmur depolama havuzları vardır. Cebelitârık şehri bölgenin nisbeten daha düz olan kuzeybatı kesimindedir. Yirmi beş tür memeli hayvan yaşamakta olup, Avrupa’da maymunların serbest olarak yaşadıkları biricik noktadır.

İklim

Yazları sıcak ve hemen hemen yağışsız, kışlar yaza oranla daha ılık ve yağışlı geçer. Sonbahar ve ilkbahar mevsimleri de ılık ve yağışlıdır. Büyük ağaçlar ve ormanlık yerlerin bulunmadığı bölgede ancak çiçek açan bitkiler yetişmektedir. Bu çiçeklerden İberiz gibraltarice isminde olanı, Avrupa’nın başka yerinde yetişmemektedir.

Nüfus ve Sosyal Hayat

31.300 civârında olan bir nüfûsa sâhiptir. 1704’te İngilizlerin işgâli üzerine halk İspanya’ya kaçmıştır. Daha sonra serbest bölge ilân edilmesi üzerine Cenovalılar, İspanyollar ve Yahûdîler gelip yerleşmişlerdir. Süveyş Kanalının açılmasıyla önemli bir liman hâlini almıştır. 5-15 yaş arasında öğrenim parasız ve mecbûridir. Ülkede 14 ilk ve 7 yüksek devlet okulu vardır. İngilizce resmî dili olmasına rağmen halkın büyük bir kısmı İspanyolca konuşmaktadır. % 8’i Müslüman olan halkın kalanı Katolik mezhebinde olan Hıristiyanlardır. Üç tâne hastânesi vardır. Bunlardan biri akıl hastânesidir. Genellikle İngiliz kânunları uygulanır. Bir radyo ve televizyon istasyonu vardır. Günlük gazetelerin en büyüğü 3000 tirajlıdır.

Siyâsî Hayat

İngiliz sömürgesi olan Cebelitârık’ın mevcut anayasası 1964’te hazırlanmıştır. Bölge aynı zamanda garnizon komutanlığı vazîfesini de yapan Genel Vâli tarafından yönetilir. Yürütme yetkileri vâli başkanlığındaki 9 üyeli bir hükûmet tarafından icrâ edilir. Yasama meclisi 11 üye ile bir sözcüden meydana gelmektedir. Bu meclislere seçilebilmek için rüştünü ispat etmiş İngiliz vatandaşı olmak ve bir sene (12 ay) Cebelitârık’ta ikâmet etmiş olmak gereklidir. Hâlen faâliyet gösteren iki siyâsî parti mevcuttur.

Ekonomi

Toprakları hem küçük hem de verimsiz olan Cebelitârık’ta bütün gıdâ maddeleri ile mâmul eşyâ ithal edilir. 1705-1955 seneleri arasında serbest bir liman şehri olan Cebelitârık bu zamandan sonra bir turizm şehri ve gemiler için ikmâl limanı vazifelerini görmektedir. Yakıt ikmâli yapan gemilerden elde edilen kazanç turizm gemilerinin yanısıra ekonominin temel direği İngiltere’nin yaptığı yardımlardır. Cebelitârık târih boyunca ve hâlen dünyânın en iyi tahkim edilmiş bölgelerinin başında gelmektedir.