(1823 Lofça - 1895 İstanbul) Osmanlı devlet adamı, tarihçisi ve hukukçusu. On iki ciltlik bir Osmanlı tarihi yazmış, Mecelle'nin hazırlanmasında önemli rol oynamıştır.

İlköğrenimini Lofça'da tamamladı. 1839'da İstanbul'a gelerek Fatih'teki Papasoğlu Medresesi'ne girdi. Burada öğrenimini sürdürürken bir yandan da tarih, coğrafya, astronomi, matematik gibi alanlarda özel ders aldı ve Fransızca öğrendi. Medreseyi 1844'te bitirdikten sonra, Premedi (bugün Arnavutluk'ta) kazası kadılığına atandı. 1845'te müderris oldu. 1846'da Sadrazam Mustafa Reşid Paşanın yanında görevlendirildi. Bu tarihten, paşanın öldüğü 1858'e değin hukuksal konularda danışmanlık yaptı. 1849'da, olağanüstü görevle, Bükreş'te bulunan Fuat Efendinin (Paşa) yanına gönderildi. 1850'de Meclis-i Maarif üyeliğiyle birlikte, Dârülmuallim'in müdürlüğüne atandı. 1851'de yeni kurulan Encümen-i Daniş üyeliğine getirildi. Bu kurul tarafından Osmanlı Deveti'nin 1774'ten sonraki tarihini yazmakla görevlendirildi. 1855'te vakanüvisliğe atandı.

1856'da Galata kadısı oldu. 1857'de "Mekke" unvanı aldı. Fransızca, Farsça öğrenmiş, bunun yanı sıra matematik, felsefe, kozmoğrafya ve doğa bilimleri üzerinde de çalışmış, dönemin ünlü bir hukukçusudur. Kadılık, Divân-ı Ahkâm-ı Adliye Reisliği yapmıştır. "Mecelle-i Ahkâm-ı Adliye" adlı hukuk metnini oluşturanların başında gelmiştir. Divân-ı Ahkâm-ı Adliye Reisliği nazırlığı bakanlığa çevrilince ilk adalet bakanı olmuştur. "Cevdet Tarihi" en önemli eseridir.