Alm. Verrenkt, Fr. Déboité, luxation, İng. Dislocateda, luxation. Bir eklemi meydana getiren bağ ve kemiklerin arasındaki yapısal ilişkinin bozulması. Eklem yüzeylerinin birbiriyle hiç temâsı kalmamışsa tam çıkıktan, yüzeylerin temâsı kısmî olarak devâm ediyorsa yarı çıkıktan söz edilir.

En çok çıkıklar, omuz, kalça, diz, dirsek gibi geniş hareketli eklemlerde olur. Ayak ve el bileğinde çıkık seyrek görülür.

Sınıflandırılması:

1. Doğuştan olan çıkıklar: Sık görülen bir şekli doğuştan kalça çıkığıdır. Diz eklemi çıkığı da görülebilir.

2. Hastalıklara bağlı çıkıklar: Eklemlerde iltihâbî hâdiselere ve tümörlere bağlı çıkıklar görülebilir. Müzmin eklem iltihaplarında eklem kapsülü çok zayıflar ve ufak bir zorlamayla dahi çıkık olabilir.

3. Felçlere bağlı çıkıklar: Kasların felci sonucu eklemin dayanıklılığı bozulur, çıkık yavaş yavaş gelişir. Çocuk felci ve beyin felcinde bu tip çıkıklar görülür.

4. Darbe ve zorlamalara bağlı (travmatik) çıkıklar: Darbeler sonucunda olur. En sık omuz eklemlerinde görülür.

5. Tekrarlayan çıkıklar: İyi tedâvi edilmeyen çıkıklarda, zamanla eklem etrâfındaki yumuşak dokular tam iyileşmediği için eklem kapsülünde bollaşma olur. Bâzı pozisyonlarda çıkık olur. Hasta, çıkığı kendisi yerine koyar.

Çıkıklarda eklem içinde kan, sıvı birikir. Kıkırdak dokusunda harabiyet olur. Dizde menisküslerde yırtık olabilir. Eklemi meydana getiren kemiklerde kırık olabilir. Eklem kapsülü zedelenebilir, kopabilir. Damar sinir ve kas harâbiyeti olabilir. Dirsek ve diz eklemi çıkıklarında sinir, damar zedelenmesi sık görülür.

Çıkık olan bölgede ağrı ve hareket kısıtlılığı en başta gelen belirtilerdendir. Çıkık olan eklem şişer, ısı değişikliği olur. Eklem etrâfında his kusuru, dolaşım bozukluğu olabilir.Hastaya grafiler çektirilerek teşhis konur.

Çıkıkların tedâvisi âcildir. Her geçen sürede, çıkık olan bölgenin dolaşımı bozulabilir. Eklem kıkırdağının beslenmesi bozulur. Yumuşak doku yapışıklıkları çıkığın tedâvisine engel olabilir. Yumuşak dokuların iyileşmesi için çocukta 2-4, büyükte 4-6 hafta eklemin hareketi engellenir. Bunun sonucunda eklemde sertlik olabilir.

Çıkığın yerine konulması, hekim tarafından çıkığın şekline göre yapılır. Bâzı durumlarda çıkık, ameliyatla yerine konulur. Düzeltilen eklem bandaj veya alçı ile yerine tesbit edilerek bir süre oynatılmaz, zorlanmaz, daha sonra ekleme eski hareketliliği kazandırılmaya çalışılır. Çıkıklar ilerde kas ve eklemlerde kireçlenmelere sebeb olabilirler.

Doğuştan kalça çıkığı erken dönemde fark edilirse bebeğin altına bol ara bezi konularak düzeltilebilir. Aksi takdirde tedâvisi zor ve uzun sürelidir.