İslâm dîninde Cumâ günü öğle vakti girince, cemâatle kılınan namaz. İlk Cumâ namazı Peygamber efendimizin Mekke’den Medîne’ye hicreti sırasında Ranuna Vâdisinde kılındı. Buraya sonradan Cumâ Mescidi yapıldı.

Cumâ namazı, on altı rekattir. Önce Cumâ namazının dört rekatlik ilk sünneti kılınır. Bu sünnet, öğle namazının ilk sünneti gibi kılınır. “Niyet ettim Allahü teâlânın rızâsı için Cumâ namazının ilk sünnetini kılmaya, döndüm kıbleye.” diye niyet edilir. Sonra câmi içinde müezzin ikinci ezânı okur. Hatip de hutbeyi okur. Hutbe bittikten sonra cemâatle Cumâ namazının iki rekatlik farz’ı kılınır.

Cumâ namazının farzı kılındıktan sonra, dört rekatlik son sünneti kılınır. Bu son sünnet öğle namazının ilk sünneti gibi kılınır. Bundan sonra “Üzerime farz olan kılmadığım son öğle namazının farzını kılmaya.” diye niyet edilerek âhir zuhur namazı kılınır. Dört rekat olan bu namazın kılınışı öğle namazının farzının kılınışı gibidir.

Daha sonra iki rekat vaktin sünneti kılınır. Bunun kılınışı da sabah namazının sünnetinin kılınışı gibidir. Bundan sonra Âyet-el Kürsî okunur, tesbih çekilir ve duâ yapılır. Cumâ namazının farz olduğuna inanmayan, ehemmiyet vermeyen İslâmiyetten çıkar. Cumâ namazının farz olması için vücûb ve edâ şartları vardır. Edâ şartlarından biri bulunmazsa, namaz olmaz.

Edâ şartları: Birincisi, namazı şehirde kılmaktır. Hanefî âlimlerine göre şehir, cemâatı en büyük câmiye sığmayan yerdir. Bugün muhtarlık veya jandarması bulunan köyler şehir sayılır. İkincisi, devlet ve hükümet reisinin veya vâlinin izniyle Cumânın kılınmasıdır. Tâyin edilen bir imâm, Cumâ namazını kıldırabilir. Üçüncü şart, öğle namazının vaktinde kılmaktır. Öğle ezânı okununca dört rekat sünnetten sonra hutbe okunur. Arkasından cemâatle iki rekat Cumâ farzı kılınır. Dördüncü şart, hutbe okumaktır. İslâm âlimleri hutbe okumak, namaza başlarken Allahü ekber demek gibidir dediler. Yâni ikisini de Arapça okumak gerekir. Beşinci şart, hutbeyi namazdan önce okumaktır. Altıncı şart, Cumâyı cemâatle kılmaktır. Yedincisi ise, câminin herkese açık olmasıdır.

Vücûb şartları: Bir kimseye Cumâ namazının farz olması için dokuz şart lâzımdır: Şehirde, kasabada bulunmak; misâfire farz olmaz. Sağlam olmak, hür olmak, erkek olmak, âkil ve bâlig olmak, kör olmamak, yürüyebilmek, hapis olmamak, çok soğuk, yağmur, kar, fırtına, çamur olmamak.