Mukâyeseli Hukuk ilminin kurucusu ve Hanefî fıkıh âlimi. Künyesi Ebû Zeyd olup, ismi Ubeydullah bin Ömer bin Îsâ ed-Debbûsî’dir. Semerkant’ta bir kasaba olan Debbuslu olduğu için Debbûsî diye meşhur oldu. Buhârâ’nın meşhur yedi kâdısından biridir. 1039 (H. 432) yılında Buhârâ’da vefât etti.

Debbûsî, dört mezhebin fıkhını, Ebû Câfer bin Abdullah’tan tahsil etmiştir. Mâverâünnehr’in en meşhûr fıkıh âlimlerinden olan Debbûsî, Buhârâ ve Semerkant’ta büyük zâtlarla birçok ilmî müzâkerelerde bulunmuştur. Hayâtı hakkında fazla bilgi bulunmayan Debbûsî hazretlerinin yazdığı eserler, İslâm hukukçularına rehber olmuştur.

Eserlerinden bâzıları şunlardır:

1) Kitâb-ül-Esrâr fil-Usûl vel-Fürû’: Fıkıh kitâbıdır. Özellikle İmâm-ı Şâfiî’nin ictihat ve delillerini de zikreden bu eserin, asıl konusu Hanefî fıkhı olmasına rağmen, mukâyeseli hukûka önem verilmiştir. 2) Kitâbu Takvîm-il-Edille fî Usûl-il-Fıkh: Fıkıh usûlü ilmine dâirdir. 3) El-Emed-ül-Aksâ: Tasavvufa dâir bir eserdir. 4) Te’sîs-ün-Nazar: Mukâyeseli hukuk alanında yazılmış ilk eserdir. Debbûsî bu eserinde bir meseleyi ele alarak, o meseleye dâir birçok fıkıh âliminin ictihatlarını belirtmiştir. Yetmiş beş kadar, ana kâide açıklanmaktadır. Bu eser basılmıştır.

Ayrıca Hazâne fetvâ kitabı ve İmâm-ı Muhammed’in Câmi-ul-Kebîr’ine şerhi vardır.