1068-1071 târihleri arasındaki Bizans imparatoru. Kostantinous Diogenes’in oğludur. Doğum târihi kesin bilinmemektedir. Kapadokyalı soylu bir âileye mensuptu. İmparator Onuncu Kostantinous’un 1067’de ölümüyle dul kalan İmparatoriçe Eudokia ile evlenerek, 1 Ocak 1068’de Bizans tahtına çıktı.

İmparator olur olmaz, Franklardan, Uzlardan ve Makedonyalılardan topladığı orduyla Selçuklulara karşı seferlere başladı. Kayseri, Sivas, Divriği, Toroslar ve Haleb yoluyla güneye indi. Menbic’i aldıktan sonra, İstanbul’a döndü. 1070’te Kayseri, Palu ve Sivas bölgelerinde harekâtta bulundu. Ancak, bütün bunlara rağmen, Selçuklu Türklerinin Anadolu içlerine girmelerini önleyemedi. Bunun üzerine Türk akınlarını kesin olarak kırmak gâyesiyle yeniden harekete geçti. Muhtelif ırklardan meydâna gelen kalabalık bir ordunun başında Türkleri Anadolu’dan sürmek ve arkasından İran’a yürüyerek Sultan Alparslan’ın merkezini zaptetmek için 13 Mart 1071’de yola çıktı. Ancak 26 Ağustos’ta târihin en büyük meydan muhârebelerinden biri olan Malazgirt Savaşını kaybetti. Bütün hazîneleri ile birlikte Sultan Alparslan’a esir düştü (Bkz. Malazgirt Meydan Muhârebesi). Kendisine bir hafta kadar güzel bir îtina ve âlicenaplık gösteren Sultan Alparslan, Diogenes ile bir ittifak yaparak ülkesine dönmesine müsâade etti. Yapılan antlaşmaya göre İmparator, bir buçuk milyon altın fidye ödeyecek, her sene 360 bin altın vergi verecek, imparatorluk ülkesinde bütün Müslüman esirleri serbest bırakacak, lüzûmu hâlinde Sultan Alparslan’a asker gönderecekti.

Sultan Alparslan’ın verdiği birliğin muhâfazasında yola çıkan İmparator Diogenes, bu muvaffakiyetsizliğinden dolayı azledilmiş ve Mihâil tahta çıkmıştı. Sivas ve Adana’da yeni imparatorla iki defâ muhârebeye tutuşan Diogenes, ikisinde de mağlup oldu. İkincisinde yakalanarak gözleri oyuldu ve çok geçmeden Kınalıada’da kapatıldığı manastırda öldü.