Maddelerin elektrik akımına karşı durma özelliği. İletken maddeler içinde hareket eden yükler bu sırada enerjilerinin bir bölümünü iletken üzerine bırakır. Bu enerji ısı olarak açığa çıkar. Direnç birimi ohmdur (W). Direnç "R" sembolü ile gösterilir.

Kesiti 1mm2 olan bir iletkenin 1 m'sinin gösterdiği dirence onun öz direnci denir, birimi W m'dir ve "r" sembolüyle gösterilir. Erime noktası, kaynama noktası, öz ısısı gibi özdirenç de her maddenin kendine özgü tipik bir özelliğidir. Özdirenç sıcaklıkla artar.

Hassas ölçümler yapılarak, bir telin direncinin, boyu ve kesit alanının direnci ile nasıl etkilendiği saptanmıştır. Bir telin direnci, telin boyu ile doğru, telin kesit alanı ile ters orantılıdır. Orantı kat sayısı ise her tel için farklı olan özdirenç r'dur.

R= r x L / A

Formülü ortaya çıkar. R ohm (W), L metre (m), A metrekare (m2) birimleriyle ölçülür.

İletken bir tel, bir doğru akım üretecinin kutupları arasına bağlandığında, telin uçları arasındaki potansiyel farkı V, telin içinden geçen akım I olsun. Telin uçları arasındaki potansiyel farkı V değiştirilir ve akım ölçülürse, potansiyel farkının akıma oranının sabit kaldığı gözlenir. Potansiyel farkın, akıma oranına telin direnci denir.

R= V / I

Şeklinde Ohm yasasıyla gösterilebilir.

Elektrik devrelerinde akım şiddetini artırmak ve azaltmak için reostalar kullanılır. Elektrik devrelerine bağlanan sabit dirençlerin değerleri, üzerlerindeki renkli işaretlere bakarak okunur. Renkli şeritlerden baştaki ikisi direnç değeri rakamlarını, üçüncüsü bu rakamların yanına gelecek sıfır sayısını ve dördüncüsü ise hata payı yüzdesini belirtir. Direnç değerlerinin bu şekilde gösterilmesine renk kodu denir.

Dirençler, elektrik devrelerine değişik amaçlar için paralel ya da seri bağlanabilir. Dirençler uç uca gelecek şekilde yapılan bağlama seri bağlamadır. Bu durumda eşdeğer direnç, dirençlerin toplamına eşittir:

R=R2+ R3 + R4 +......... (Seri bağlama şekli)

Birden çok direncin birer ucu bir noktada, diğer uçları bir noktada birleştirilerek yapılan bağlamadır. Paralel bağlı dirençlerin eşdeğeri;

1 / Reşd = 1/R1 +1/R2+1/R3 (Paralel Bağlama şekli)

Seri devrede her elemandan aynı şiddette akım geçer. Devrenin her noktasında ölçülen akım aynıdır.

Paralel bağlı devrelerde akımın şiddeti, kollardaki dirençlerin değerlerine bağlıdır. Büyük direncin bağlı olduğu koldan az akım geçer. Küçük direncin bağlı olduğu koldan çok akım geçer. Kollardan geçen akımların toplamı ana koldan geçen akıma eşittir.

İLGİLİ KONULAR

Elektrik