Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan bir ilimiz. Yüz ölçümü 15 355 km2, nüfusu 1 362 708 (2000), il plâka kodu 21'dir. İlçeleri: Merkez, Bismil, Çermik, Çınar, Çüngüş, Dicle, Eğil, Ergani, Hani, Hazro, Kocaköy, Kulp, Lice ve Silvan'dır.

Diyarbakır ilinin en önemli akarsuları, Dicle ve Fırat ırmaklarıdır. Dicle Irmağı boyundaki ovalarda GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) sayesinde yapılan sulamayla verim artırılmıştır. Doğal gölü yoktur. Başlıca yapay gölleri, Devegeçidi ve Karakaya baraj gölleridir. İlin iklimi karasaldır; kışları çok soğuk ve kar yağışlı, yazları da kurak ve çok sıcaktır. Doğal bitki örtüsü genellikle bozkırdır. Dağlık alanlarda meşe ormanları vardır.

Diyarbakır'ın öteki illerle kara, hava ve demir yolu bağlantıları vardır. Ekonomisi tarıma dayalıdır. En çok yetiştirilen ürünler, buğday, arpa, kırmızı mercimek, çiğit, nohut, pamuk, soğan, karpuz, kavun, üzüm ve domatestir. Özellikle karpuzu, Diyarbakır karpuzu olarak ün salmıştır. Hayvancılık için oldukça uygun alanları olan ilde, koyun ve kıl keçisi beslenir.

Yüzey şekilleri bakımından düzenli bir yapıya sahip olan Diyarbakır, etrafı dağlarla çevrili, ortası çukur bir alanda yer alır. Dağlarla çevrili ilin en yüksek noktası 2813 m'ye ulaşan Tosun tepesidir. İl topraklarından çıkan suların büyük bir bölümü Dicle'ye, batıda küçük bir alanın suları da Fırat'a dökülür. Güneydoğu Anadolu Projesi'nin Dicle Irmağı havzasına yönelik önemli alt projelerinden bazıları Diyarbakır il sınırları içindedir.

İlde sanayi pek gelişmemiştir; genellikle tarım ürünlerinin işlenmesine dayanır. Dokuma, halı, un, içki, salça ve iplik fabrikalarının yanı sıra, buhar ve su tribünleri, jeneratör, pompa ve motor fabrikaları vardır. Yer altı kaynakları açısından en önemli ürünü petroldür.

Diyarbakır, Türkiye'nin en önemli petrol üretim merkezidir. İlde çıkarılan öteki madenler fosfat ve linyittir.

Tarihi çok eski dönemlere dayanan Diyarbakır, bilinen en eski yerleşim yerlerinden birini barındırır. Ergani ilçesinde bulunan Çayönü höyüğü Anadolu'da bulunan en eski köy yerleşim yerlerinden biridir.

Deprem kuşağında olan Diyarbakır, 1975 yılında meydana gelen Lice depremiyle sarsılmıştır. Bu depremde 2000'den fazla kişi yaşamını kaybetmiş, 8000'den fazla konut yıkılmıştır.

İlde ilgi çekici yerler arasında Çermik Kaplıcası, Diyarbakır Kalesi ve Nasturi Kilisesi, Eğil, Çermik, Çüngüş, Osmaniye, Tercil, Mihrani, Aydındar, Kefrum, Zülkarneyn, Atak ve Silvan kaleleri, Hilar Mağaraları, Dakyanus ve Atak (Antak) Eskiçağ kentleri, Meryem ana Kilisesi, Zinciriye (Sincariye), Mesudiye, Ali Paşa ve Musluhiddin Lari, Abdullah Paşa ve Hatuniye medreseleri, Artukoğulları Sarayı, Diyarbakır, Eğil (Taciyan), Hani, Hazro, Lice (Vakıf Ahmet Bey) ve Silvan (Selahaddin Eyyübi) ulu camileri, Ömer Şeddad (Hazreti Ömer), Kale, Nebi, Safa (İparlı), Hoca Ahmet (Ayni Minare), Şeyh Matar (Mutahhar), Fatih Paşa (Kurşunlu), Hüsrev Paşa, Ali Paşa, İskender Paşa, Behram Paşa, Melek Ahmet Paşa, Defterdar, Arap Şeyh, Eyyübiler ve Kara Behlul Bey camileri, Deliller (Hüsrev Paşa) Hanı, Hasan Paşa Hanı, Çifte Han ve Yeni Han, Dicle, Devegeçidi, IV.Murat (Karaköprü), Haburman, Sinek Çayı, Kenok (Kemkük) ve Malabadi köprüleri, Diyarbakır Arkeoloji ve Etnografya, Diyarbakır Cahit Sıtkı Tarancı ve Diyarbakır Atatürk Köşkü müzeleri bulunur.