İlk insanlar ev ihtiyaçlarını doğal sığınaklarla karşıladılar. Mağaralar, ağaç kavukları v.b. gibi. Paleolitik dönemi insanı bu tip sığınaklarda yaşadı. Neolitikte, mağaranın yanı başında başka ev şekilleri de ortaya çıktı: Kazıklar üzerine kurulmuş, çalı ve dallardan yapılmış evler gibi.

Şu olay çok ilginçtir: Doğal mağaralar bugün de dünyanın geniş bir kısmında ev olarak kullanılmaktadır. Kalker, kum taşı, püskürük tüf, lös gibi kolay işlenir kayalar içinde insan tabiatın daha önce hazırladığı bir kovuğu biraz daha geliştirip düzenleyerek ev haline getiriyor. Bu yeraltı evleri sadece fakir geri kalmış ülkelerde değil, bazı ileri ülkelerde de görülmektedir (İtalya, Fransa gibi).

Yeter ki, iskâna uygun doğal mağara yahut oyulmaya ve işlenmeye uygun, hava ile temas ettiğinde sertleşen tabakalar bulunsun.

Türkiye'de Doğu, Güneydoğu, Güney ve özellikle de Orta Anadolu'nun Ürgüp Bölgesi mağara meskenleri bunlara iyi birer örnek olarak gösterilebilir. Ürgüp Bölgesi, volkan tüflerine oyulmuş mağara meskenleri, eski devirlerden kalma kiliseler ve sanat eserleri ile dünyanın en ilgi çekici bölgelerinden biridir. Türkiye'de yine savaş ve istila ya da güvenliğin tehlikede olduğu dönemlerde volkanik tüflerle oluşturulmuş dikkate değer mağara tiplerine Burdur Yöresinde de rastlanmaktadır. Türkiye dışında İspanya'da özellikle güney eyaletlerinde halen meskün mağaralar mevcuttur. Andalusia (Endülüs) da Granada Bölgesinde 3000 nüfusu aşan bir kasaba halkı Pliyosen devrine ait konglomeralarda oyulmuş mağaralarda yaşamaktadır. Fransa'da da Loire ve Dordogne Bölgelerinde vadiler üzerinde yükselen kalker yamaçlarda oyulmuş bugün kısmen meskün, kısmen mahzen ve depo olarak kullanılan birçok mağara yerleşimlerine rastlanır. Afrika'da Tunus'un Güneyinde, Matmata Bölgesinde yumuşak kum taşından oyulmuş7-8 metre derinlikte, dikkate değer yerleşmeler görülür. İnsan yapısı meskün mağaralara diğer bir güzel örneklerine de Kuzey Çin'de Lös Sahasında rastlanmaktadır ki bu mağaralar çok eski zamanlardan beri bulunmaktadır. Ayrıca Sumatra'da bazı kabileler hala ağaç kabuklarında yaşamaktadır.

Sonuç olarak görülüyor ki; doğal halde ya da jeolojik şartların elverişli bulunduğu yerlerde tamamıyla insan tarafından oyulmuş ya da az çok değiştirilmiş mağara yerleşimler bitin insanlık tarihi boyunca her zaman kullanılmış olduğu gibi halen de yeryüzünde yaygındır.