Çekoslovak devlet adamı. Çekoslovakya Komünist Partisi (KSC) birinci sekreterliği sırasında uyguladığı reform programı sebebiyle, Çekoslovakya’nın Ağustos 1968’de SSCB ve Varşova Paktı üyesi devletler tarafından işgâl edilmesine sebep olan kişidir.

1921 senesinde Çekoslovakya’nın Slovakya Uhrovec şehrinde doğan Dubçek, çocukluk yıllarında babası Stefan Dubçek’le birlikte gittiği Sovyetler Birliği’nde göçmen olarak yaşadı. Öğrenimini Kırgızistan’da gördü. Babası tarafından kurulan bir sanâyi koperatifinde monitörlük yaptı. 1938 yılında âilesiyle birlikte Çekoslovakya’ya döndü. 1939’da Çekoslovak Komünist Partisine üye oldu. İkinci Dünyâ Savaşı sırasında “Slovak Millî Ayaklanması” adlı yeraltı direniş teşkilâtına katıldı ve Alman işgal kuvvetlerine karşı savaştı. Bu savaşta iki defa yaralandı. Savaştan sonra Komünist Parti içinde devamlı olarak yükseldi. 1955’te Sovyetler Birliği’ne giderek Yüksek Siyâsî Etütler Okulunu bitirdi. 1958’de memleketine dönerek Bratislava’daki bölge komitesinin birinci sekreteri ve hem Slovak, hem de Çekoslovak komünist partilerinde Merkez Komitesi Üyesi oldu. 1962’de KSC Merkez Komitesinin seçtiği parti prezidyumu asil üyeliğine getirildi. 1963’te Slovakya kolu birinci sekreterliğine seçildi. Ekim 1967’de Prag’da yapılan bir Merkez Komitesi toplantısında parti birinci sekreteri Antonin Novotny’e karşı partinin ve ekonomik reform yanlılarından başka Slovak milliyetçilerinin de desteğini topladı. Novotny, 5 ocak 1968’de yerine Alexander Dubçek’i bırakarak birinci sekreterlikten istifa etti.

Alexander Dubçek’in parti birinci sekreteri olmasından sonra 1968’in ilk aylarında Çekoslovak basınına daha geniş serbestlikler tanındı. Stalin dönemindeki siyâsî tasfiye kurbanlarına îtibârları iâde edildi. Nisan ayında Çekoslovakya’nın “sosyalizm yolu” adı verilen bir reform programı yürürlüğe kondu. Bu gelişmeler SSCB’de ihtiyatla karşılandı. 29 Temmuz-2 Ağustos arasında iki ülkenin en yüksek düzeydeki liderleri Slovakya’daki Cierna şehrinde bir araya geldiler. Dubçek bâzı küçük tavizler vermeyi kabul etti. 3 Ağustos 1968’de Bratislava’da diğer Doğu Avrupalı komünist liderlerin de onayladığı bir protokol imzalandı. Fakat Çekoslovakya’daki gelişmelerden ve liberalleşme eğilimlerinden memnun olmayan SSCB ve Varşova Paktı üyesi diğer ülkeler 20 Ağustos 1968 gecesi Çekoslovakya’yı işgâl ettiler. Dubçek ve Prezidyum’un diğer beş üyesi tutuklanarak Moskova’ya götürüldü. Halkın başlattığı direniş neticesinde Sovyetler, Dubçek’le anlaşmak zorunda kaldı. Daha sonra Prag’a dönen Dubçek, hisli bir konuşma yaparak halkın daha fazla desteğini istedi. Fakat giderek durumu zayıflayan Dubçek’in yardımcıları vazifelerinden uzaklaştırıldı. Kendisi de Nisan 1969’da parti birinci sekreterliğinden alınarak Federal Meclis başkanlığına getirildi. Ocak 1970’te Türkiye’ye büyükelçi olarak tâyin edildi. Aynı yıl Partiden ihrâç edilerek Prag’a geri çağrıldı. Bratislava’da orman idâresi müfettişliğine getirildi. Bratislava’da gözetim altında yaşadı.

Alexander Dubçek, Çekoslovak Komünist Partisi ve Prezidyum üyelerinin topluca istifa etmelerinden sonra 28 Aralık 1989’da oy birliğiyle parlamento başkanlığına seçildi. Kendisine Avrupa Parlamentosu tarafından verilen Saharov Ödülünü alırken, 17 Ocak 1990’da yaptığı bir konuşmada Çekoslovakya’nın gelecekte Avrupa’daki yerini alması için herşeyi yapacağını ve ülkesinin Avrupa Topluluğuna üyeliğinin yalnızca zaman meselesi olduğunu söyledi. 27 Haziran 1990’da yeni seçilen Çekoslovakya parlamentosunun başkanlığına getirildi. Arzu ettiklerine ulaşamadan 9 Kasım 1992’de öldü.