Alm. Stadtzoll (m), Fr. Octroi (m), İng. Town dues, city- toll. Şehir ve kasabalara ticâret amacıyla getirilen eşyâdan alınan vergi.

Batıda bu vergi, komünlerin ortaya çıkışıyla alınmaya başlamıştır. Bir tür mahallî idâre olan komünler, mâlî bakımdan yetersiz olan gelirlerini artırmak için kraldan yetki almışlardır. Bu yetkiye (oktruvaye) izafeten alınan vergiye “oktruva” adı verilmiştir.

Osmanlı Devletinde, kuruluşla birlikte pazarlara satılmak üzere getirilen mallardan “pazar baçı” alınmaya başlanmıştır. Kânûnî Kânunnâmesi’nde; “taşradan gelen metaın resmi” şeklinde adlandırılan duhûliye resmine tâbi mallar sayılmıştır. Bu vergi 1826 târihinde şekil değiştirerek, Yeniçeri Ocağı yerine kurulan “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye” harcamaları karşılığı alınan “ihtisap resmi” hâline gelmiştir. 1854 yılına kadar görev yapan ihtisap nezâretinin başlıca geliri olan ihtisap resmi, nezâretin şehremâneti (belediye) hâline gelmesiyle bir belediye geliri olarak alınagelmiş ve pazar, kantar, palamar resimleri şeklindeki kalıntıları daha sonra yürürlükten kaldırılmıştır.