sekiz ve dokuzuncu yüzyıllarda yetişmiş büyük İslâm âlimi. İsmi, Mûsâ bin Süleymân, künyesi, Ebû Süleymân’dır. Cürcânî nisbesiyle (ismiyle, diye de) meşhurdur. Belh yakınlarındaki Cürcan’dandır. Doğum târihi kesin olarak bilinmemektedir. 816 (H.201) senesinde Bağdat’ta vefât etti.

İlim tahsili için Cürcan’dan Bağdat’a giden Ebû Süleymân Cürcânî, Abdullah bin Mübârek, İmâm-ı Ebû Yûsuf, İmâm-ı Muhammed Şeybânî ve daha birçok âlimden ilim öğrenip, hadîs-i şerîf rivâyet etti. Hanefî mezhebi fıkıh bilgilerini ve müctehidlerin değişik ictihatlarını ezberledi. Kitaplar yazarak ve talebelerine bu bilgileri anlatarak daha sonraki nesillere aktardı. Fıkıh ilminde mütehassıs talebeler yetiştirdi. Abdullah bin Hasan Hâşimî, Ahmed bin Muhammed bin Îsâ el-Bertî, Beşir bin Mûsâ el-Esedî, Ebû Bekr Ahmed bin İshâk Cürcânî ve daha birçok âlim ondan ilim öğrenip rivâyette bulundu. Ehl-i sünnetin îtikatta iki imâmından biri olan İmâm-ı Mâturîdî onun talebelerinden Ebû Bekr Cürcânî’nin talebesidir. Abbâsî halîfelerinden Me’mûn onun kâdı olmasını istediyse de takvâ ve tevâzuu sebebiyle kabul etmedi. 816 (H.201) senesinde Bağdat’ta vefât etti.

Eserleri:

Ebû Süleymân Cürcânî, hocalarından öğrendiği bilgileri bir taraftan talebelerine anlatırken, diğer taraftan kıymetli kitaplar yazdı. Bu eserlerinin en meşhurları arasında Siyer-i Sagîr, Salât, Rehin, Nevâdir- ül-Fetavâ adlı kitapları sayılabilir.