Osmanlı Devleti'nin reform yılları boyunca süren yenileşme arayışları, din okullarında hiçbir değişiklik yapmaya cesaret edememişti. 3 Mart 1924 yılında halifeliğin kaldırılmasıyla başlayan devrimler Evkaf Vekâletinin ve medreselerin kapatılması ve Tevhid-i Tedrisat Kanunu'nun kabul edilmesiyle sonuçlandı. Tevhid-i Tedrisat Kanunu lâik Türkiye Cumhuriyeti için büyük önem taşıyordu. Eğitim alanında yapılan bu atılım eğitim ve öğretimin birleştirilmesi, düşünce kutuplaşmalarını önlemeyi amaçlamış bir devrimdi. Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile azınlık okullarının ve yabancı okulların da dini ve siyasi amaçlarla öğretim yapmalarının önüne geçildi.

Bu yasayla öğretimin birleştirilebilmesi için medreseler de kaldırıldı. Bu yasada medreselerin kapatılmasına ilişkin bir madde yoktu. Ama İlâhiyat Fakültesinin ve İmam Hatip okullarının açılmasıyla medreselerin kapatılması doğal bir sonuç oldu. Böylece milli eğitime yönelim başladı, eğitim ve öğretim kurumları çağdaş bir yapıya bağlandı. 2 Mart 1926'da kabul edilen "Maarif Teşkilâtı Hakkında Kanun" ile eğitim hizmetleri yeniden düzenlendi. Devletin izni olmaksızın hiçbir okulun açılamayacağını öngören bu yasa, aynı zamanda önemi kalmayan bütün derslerin eğitim programından kaldırılmasını sağladı.

Yeni Türk eğitim sistemi lâik temeller üzerine oturtuldu. Böylece özgür düşünceli, özgür bir vicdana sahip, özgür anlayışlar taşıyan bir gençliğin yetişmesinin önü açıldı. Atatürk bugünü kavrayabilmek için geçmişin, tarihin bilinmesinin şart olduğunu düşünüyordu. Bu nedenle 1931 yılında Türk Tarih Kurumunu kurarak, ona Türk ulusunun tarihini araştırma görevini verdi. Atatürk bu kurumun birçok toplantısına başkanlık ederek çalışmalarına önderlik yaptı. Milli kültür ve tarih arasındaki bağlantıyı çok iyi bilen Atatürk, kurumu kurduktan sonra eski uygarlıkların araştırılması için arkeolojik kazıları başlattı. Türk müzeciliği bu dönemde çok ilerledi. Tarih boyunca elde ettiği düşünce, dünya görüşü, maddi ve manevi değerler bir milletin kültürünü oluşturur. Bu nedenle Türk tarihinin araştırılmasının sonucunda milli bir kültür de ortaya konacaktı.

Atatürkçülük düşünce sisteminde devletin dinamik idealine ulaşması için milli kültürün her alanda çalışarak yükselmesini sağlamak esas alınmıştı. Güzel sanatlar milli kültürün en önemli zenginliği ve göstergesidir. Güzel sanatlar, milletin dinamik idealine ulaşmasında besleyici, güçlendirici bir araçtır. Atatürk güzel sanatların önemini birçok konuşmasında ifade etmişti. Bu konuda, "Sanatsız kalmış bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir." sözü sanata ne kadar çok önem verdiğinin en güzel göstergesidir.

TBMM'nin açılmasından sonra kurulan ilk Vekiller Heyetinin programında halk dilinden toplanacak sözcüklerle bir sözlük oluşturulması vardı. Atatürk dil çalışmalarının hızlandırılması amacıyla 12 Temmuz 1932'de Türk Dili Tetkik Cemiyetini kurdu. Bu kurumun adı daha sonra Türk Dil Kurumu olarak değiştirildi. Atatürk bu kurumun birçok toplantısına da başkanlık etti. Bu kurumun amacı, Türkçenin sözlük, terim, dil bilgisi, sentaks ve konularını incelemek, böylece Türkçenin gelişmesini sağlamak, dilimizin dünya dilleri arasındaki yerini belirlemekti. 20 Eylül 1932'de Dolmabahçe Sarayı'nda ilk dil kurultayı toplandı. Kurultay, Türk dilinin kaynaklarıyla başka dillerle ilişkisini, Tanzimattan bu yana geçirdiği değişimleri, gelecekteki gelişmelerin esasının neler olacağını görüştü ve programlaştırdı. Atatürk kurultayın çalışmalarını çok yakından izledi. Tüm bu gelişmelerden sonra Türk Dil Kurumu, halk dilinde yaşayan sözcükleri toplayarak derlemeler oluşturdu. Eski Türk metinlerini yayınladı ve Türkçe sözlük hazırladı. Cumhuriyet Döneminde bu çalışmalar sonucunda konuşma diliyle yazı dili arasındaki ayrılık büyük ölçüde giderildi.

İLGİLİ KONULAR

Atatürk Devrimleri