Cisimler arasındaki durgun elektrik aktarımına verilen ad.

Bazı cisimlerin birbirine sürtünerek elektrik yükü kazanması olayına sürtünme yoluyla elektriklenme denir. Elektrik yüklü bir cisim, elektriklenmemiş başka bir cisme dokundurulursa, elektrik yüklü olmayan cisim, elektrik yüklenir ve elektrik yüklü cisimlerin sahip olduğu özellikleri göstermeye başlar. Bu şekilde cisimlerin elektrik yüklenmesine, dokunma yoluyla elektriklenme denir.

Elektrik yüklü bir cisim, elektrik yüklenmemiş başka bir cisme yaklaştırılırsa, o cismi de elektrikle yükler. Cisimlerin bu şekilde elektrik yükü kazanmasına etki yoluyla elektriklenme denir.

Atomlar, bazı durumlarda çekirdeğin etrafında dolaşan elektronlarını kaybedebilirler ya da dışardan elektron alabilirler. Madde, kumaşa sürtülerek ya da dokunma ve etki ile elektron kazanıp kaybedebilir. Maddelerin elektriklenme olayı da elektron kaybetmesi ya da kazanmasıdır. Elektron kazanan cisim, eksi (-) yüklenir. Elektron kaybeden cisim de artı (+) yüklenir.

Elektrikle yüklü cisimler arasında gözlenen itme ve çekme kuvveti, cisimlerin birbirleri arasındaki uzaklıkla ve yük miktarıyla orantılıdır. Elektrikle yüklü cisimler arasındaki uzaklık arttıkça, cisimlerin birbirlerini itme ya da çekme kuvvetleri azalır. Cisimlerin birbirleri arasındaki uzaklık azaldıkça, birbirlerini çekme ya da itme kuvveti artar. Bir cisim ne kadar çok elektrik yükü kazanırsa, itme ya da çekme kuvveti o kadar çok olur.

Bulutları oluşturan su tanecikleri rüzgârın etkisiyle hareket ederken havaya ve birbirlerine sürtünür. Bu sürtünme sonucu bulutların üzerinde durgun elektrik oluşur. Elektriklenen bulutlar birbirlerine yeteri kadar yaklaştığında, aralarında elektrik atlaması olur. Bu sırada şimşek görülür. Daha sonra gök gürültüsü duyulur. Bulutlar arasındaki elektrik atlaması gibi bulutla, yer arasında da elektrik atlaması olur. Sürtünmeyle elektriklenmiş olan bulut, yere yeterince yaklaşırsa, buluttaki elektrik yere boşalır. Bu durumda yıldırım görülür.

Yıldırımda oluşan elektrik en kısa yoldan toprağa ulaşır. Sivri uçlar yıldırımı çeker. Bu nedenle yıldırımdan korunmak için yüksek yapıların tepelerine yıldırımlık (paratoner) konur.

İLGİLİ KONULAR

Durgun Elektrik