Erikson’a göre gelişim dönemler halinde olur (epigenetik), her dönemin uyum, kriz ve çatışma dönemleri bulunur.

Erikson’a Göre Gelişim Dönemleri (Epigenetik)

Güven – Güvensizlik (0 – 1 Yaş)

ü  Fizyolojik ihtiyaçlar kişilik üzerinde etkilidir.

ü  İhtiyaçları yerinde ve zamanında karşılanmayan çocukta kendisine ve çevresine karşı güvensizlik oluşur.

ü  3 şekilde güven duygusu aşılanabilir: Aşinalık (tanıdıklık), tutarlılık ve süreklilik.

ü  Bebeğin güven göstergeleri: Beslenme kolaylığı ve uyku derinliğidir.

Özerklik (Otonomi) – Utanç (Kuşku) (1 – 3 Yaş)

ü  Bebek bağımsız hareket edebilmek ve yapabileceklerini göstermek ister.

ü  Çocuğa esnek ve çevresini özgürce keşfedebileceği ortamlar sağlanmalıdır.

ü  Aşırı derecede korunan ve kontrol edilen çocuklar yeteneklerinden şüphelenebilir, kendinden ve vücudundan utanabilir.

Girişimcilik – Suçluluk (3 – 6 Yaş)

ü  Bilişsel gelişim ve dil gelişimine bağlı olarak çocukta merak duygusu gelişir. Çevreyi araştırmak isterler.

ü  Çocuklar atılgan ve meraklıdırlar.

ü  Merakından dolayı azarlanan ve engellenen çocukta suçluluk duygusu gelişir.

Başarı (Çalışkanlık) – Aşağılanma (6 – 12 Yaş)

ü  Çocuklara yetenekleri ölçüsünde sorumluluk vererek başarıyı tatmaları sağlanmalıdır (Bu yolla başarı Güdüsü kazandırılmalıdır).

ü  Geri bildirim verirken olumlu ve olumsuz yanlar birlikte söylenmeli, başka biriyle karşılaştırılmamalıdır.

ü  Başarmalarına izin verilmeyen çocuklar kendilerine karşı olumsuz bir tutum geliştirebilir.

Kimlik Kazanma – Kimlik Karmaşası (12 – 20 Yaş)

ü  Ben kimim sorusunun yanıtını arayan birey kendine daimi bir kimlik bulma arayışındadır.

ü  Dönemi başarıyla atlatan birey kendine özgü olumlu bir kimlik ve olumlu benlik algısı kazanır.

Yakınlık – Yalnızlık (Yalıtılmışlık) (20 – 40 Yaş)

ü  Eşiyle, iş arkadaşlarıyla yakınlık kurar, sevgiyi alır ve verir. Aksi durumda kendini yalnız ve terkedilmiş düşünür.

ü  Bireyin çevresindeki insanlardan uzaklaşması yalnızlık/yalıtılmışlık duygusu yaşadığını gösterir.

Üretkenlik – Durgunluk (40 – 65 Yaş)

ü  Birey bu dönemde diğerlerine bir şey yapma, onlara faydalı olma ihtiyacı hisseder.

ü  Üreticilikten yoksun bireyler çocuklarına ve çevrelerine karşı kayıtsız, verimsiz, kendi çıkarlarını düşünen, sahte ilişkiler kuran biri olur.

Benlik Bütünlüğü – Umutsuzluk (65 Üzeri)

ü  Kişi hayatını gözden geçirir ve geçmişini sorgular.

Ericson’a Göre Çevrenin Birey Üzerindeki Etkileri

Ericson’un 4 Kimlik Statüsü

Kimlik krizi yaşantısı Ericson’a göre 4 şekilde sonuçlanabilir. Bunlar:

1. Başarılı Kimlik Statüsü

Bunalım geçirmiş ve bir karara varıp bu kararda bağlanmış kişilerdir. Bu ergenler kimlik aramayla ilgili sorunlarını çözmüş kişilerdir. Bu ergenler çocukken fazla korunmamış ve aileleri kısmen reddedicidir. Dolayısıyla çocuklar zorluklarla nasıl baş edeceklerini öğrenmişlerdir.

UYARI: Bir çocuğun babasına inat onun istemediği bir bölümü seçip tam bana göreymiş diyip tatmin olması, başarılı kimlik kategorisine dahil edilebilir.

2. İpotekli (Bağımlı) Kimlik Statüsü

Bunlar bunalım yaşamamışlardır, ama bir karara varmış gibi görünmektedirler. Tabiki bu karar ebeveynlerin kararlarıdır. Çevrelerindeki insanların yönlendirmesine ihtiyaç duyarlar.

3. Psiko-Sosyal Moratoryum (Gecikmiş) Kimlik Statüsü

Bunalımı yaşayan, ama çözüm bulamayan kişilerdir. Özellikle Avrupa ve Amerika kültüründeki kişilerin eğitimlerini, işlerini, gelecekle ilgili programlarını askıya alarak başka ülkeleri insanları tanımak amacıyla seyahat etmesi moratoryum kimlik statüsüne örnek verilebilir. Kısa vadeli hedefler koyarlar.

4. Dağınık (Kargaşalı) Kimlik Statüsü

Henüz bir kimlik bunalımı yaşamamış kişilerdir. Dolayısıyla bir karara da bağlanmamışlardır. Marcia’ya göre bu kişiler, en az etkilemenin ve yönlendirmenin bulunduğu aileden gelmektedir. Kararları sürekli değişir.

Ters Kimlik: Kimlik karmaşası yaşayan birey bu durumdan kurtulmak için toplumun beklentilerine ters düşen rolleri ve idealleri benimser. Örneğin ebeveynlerine inat, kendisi de istiyor olsa dahi onların istemediği bir bölümü tercih etmesi

Androjen Kimlik: Kadınların erkeklerin, Erkeklerin kadınların olumlu yönlerini alması. Örneğin bir erkeğin ahçı olması, kadının kamyon şoförü olması.