DEVLETİN ADI Eritre Cumhûriyeti

BAŞŞEHRİ Asmara

NÜFÛSU 3.250.000

YÜZÖLÇÜMÜ 117.400 km2

RESMÎ DİLİ Amharaca

DÎNİ İslâmiyet

PARA BİRİMİ Etiyopya Birri

Doğu Afrika’da yer alan bir devlet. Kuzey ve doğusunda Kızıldeniz, batısında Sudan, güneyinde Etiyopya yer alır.

Târihi

Eritre toprakları Aksum Krallığının hâkimiyet bölgesindeyken 950’li yıllarda Etiyopya Krallığına bağlandı. Bölge, Kânûnî Sultan Süleymân döneminde Özdemir Paşa tarafından fethedildi. 5 Temmuz 1555’te merkez başkent Asmara’nın limanı Musavva olmak üzere Habeş eyâleti kuruldu. Osmanlı hâkimiyeti, bölgenin 1889’da İtalyanların eline geçmesiyle sona erdi. İtalyanlar, Etiyopya Kralı İkinci Menelikle Uccialli Antlaşması ile bölgeyi işgâl ettiler ve ertesi sene sömürge hâline getirdiler. Bu bölgeye Roma döneminde Kızıldeniz’e verilen isim olan Mare Erythracum’dan esinlenerek Eritre adını verdiler. İtalyanlar bölgeyi Etiyopya’ya karşı düzenledikleri saldırılarda üs olarak kullandılar. Eritre daha sonra İtalya Doğu Afrikası’ndaki altı eyâletten biri hâline getirildi.

İngiltere, 1940 yılının sonunda Süveyş yolunu açmak gâyesiyle İtalya Doğu Afrika’sını parçalamak için harekete geçti. Fransızların desteği ile 1941 senesinde Eritre topraklarını ele geçirdi. İkinci Dünyâ Savaşından 1952’ye kadar İngiltere hâkimiyeti altında kalan Eritre aynı yıl özerk bir bölge olarak Etiyopya’nın meydana getirdiği federasyona katıldı.

Eritre 1960’lı yıllarda Etiyopya’nın eyâleti hâline getirildi. Bunun üzerine, bu karara karşı çıkan Eritre Kurtuluş Cephesi adlı gerilla teşkilâtı kuruldu. Bir süre sonra da aynı gâyeli farklı siyâsî ideolojileri temsil eden birkaç örgüt daha ortaya çıktı. Bu örgütlerin Etiyopya’dan ayrılarak bağımsız bir devlet kurmak gâyesiyle İmparator Haile Selasiye kuvvetlerine karşı sürdürdükleri gerilla savaşı, 1974’te yapılan askerî darbenin ardından daha şiddetlendi. Ama yeni yönetimin 1977 sonrasında aldığı sert tedbirler gerillaları önemli ölçüde geriletti. Gerilla örgütleri 1985’te birleşti. Bu târihten sonra hızla güçlenen gerillalar 1991 Mayısında Addis Abeba’yı ele geçirdi. Etiyopya Devlet Başkanı Mariam ülkeden kaçtı. Etiyopya Devrimci Demokratik Halk Cephesi geçici hükümet kurması üzerine Asmara’da Eritre Halk Kurtuluş Cephesi de Eritre’de özerk yönetim kurdu. Nisan 1993’te yapılan halk oylaması neticesinde bağımsızlığını kazanan Eritre’de, Eritre Halk Kurtuluş Cephesi lideri İsayas Afewerki başkanlığında geçici hükümet kuruldu (Mayıs 1993).

Fizikî Yapı

Eritre toprakları, Kasar Burnundan, Bâbü’l-Mendep Boğazındaki Dumeira Burnuna kadar yaklaşık 950 km boyunca uzanır. Dahlak Adaları da Eritre’ye âittir. Etiyopya yüksek platosunun, doğu ve batıda alçak ovalarla çevrili kuzey uzantısı Eritre topraklarına girer. Doğu ovasının genişliği 16-80 km civârında olup, Danakil bölgesini ve deniz seviyesinden 116 m aşağıda bulunan Kobar Çukurunun kuzey kenarını içine alır. Batıda yumuşak bir eğimle plato, batıya doğru akan akarsu vâdileriyle parçalanmıştır.

İklimi

Enlem îtibâriyle subekvatoral ve tropikal iklim kuşağı üzerinde bulunur. Bu yüzden iklim çok değişken bir özelliğe sâhiptir. Yıllık sıcaklık ortalaması 30°C civârında olan deniz seviyesindeki Mitsiva yılda 200 mm civârında yağış alırken, 2000 m yükseklikteki Asmara’da yıllık sıcaklık ortalaması 16°C ve yıllık yağış ortalaması 500 mm civârındadır.

Nüfus ve Sosyal Hayat

3.250.000 civârında olan ülke nüfûsu çeşitli etnik ve dînî gruplardan meydana gelir. Güneydeki yüksek bölgelerde Tigrinya dilini konuşan Hıristiyan Koptlar, kuzeydeki yamaçlarda Tigre dilini konuşan Müslümanlar, kıyıdaki çöllerde Saho ve Danakili dillerini konuşan kabîleler yaşar. Kıyı ve Sudan sınırına yakın bölgelerde Arapça, başkent Asmara civârında da yaygın olarak İtalyanca konuşulur.

Ekonomi

Sulama imkânlarının geliştirilmesiyle üretimin artmasına rağmen yağış miktarının büyük değişiklikler göstermesi ve sık rastlanan çekirge istilâları yüzünden tarım çok geri seviyededir.Sanâyi, başkent Asmara’da yoğunlaşmış olup, daha çok gıda ürünleri, dokuma ve deri eşyâya dayanmaktadır. Ayrıca Kobar Çukuruyla Mitsiva ve Assab’da tuz üretilir.

Ulaşım: Ülkenin Asmara ve Assab şehirlerinde havaalanları vardır. Karayolu ağı ülkeyi Etiyopya’ya ve Sudan’a bağlar. Dağlardan geçen demiryolu Mitsiva, Asmara ve Bişa’yı birbirine bağlar.