Avusturya kökenli İsviçreli mimar, kent plancı ve eğitimci.

Annesi Avusturyalı, babası İsviçreli olan Egli, mimarlık eğitimini Viyana Teknik Üniversitesi’nde yaptı. 1924’te aynı okulda öğretim üyesi oldu, bir yandan da kendi bürosunu açarak serbest mimarlık çalışmalarına başladı. 1927’de Maarif Vekâleti tarafından modern okul yapımı için danışman mimar olarak Türkiye’ye çağrıldı ve 1936’ya kadar süren danışmanlığı sırasında okul yapılarının program çalışmalarına katılmanın yanısıra birçok eğitim yapısını da projelendirip inşa etti. Hepsi Ankara’da bulunan, Musiki Muallim Mektebi (s. Devlet Konservatuvarı, b. Mamak Belediyesi; 1927-28), Erkek Ticaret Lisesi (1928-30), İsmet Paşa Kız Enstitüsü (b. Zübeyde Hanım Kız Teknik Ok., 1930), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Zootekni, Anatomi-Patoloji, Şarap ve Süt Enstitüleri ve Rektörlük Binası (1933), Mülkiye Mektebi (b. SBF, 1935), Gazi Lisesi (1936) ve ayrıca İstanbul Üniversitesi Botanik-Zooloji ve Anatomi-Patoloji Enstitüleri danışmanlık döneminin yapılarıdır. 1930’da İGSA (b. MSÜ) Mimarlık Bölümü’nün eğitim programını yeniden düzenlemekle görevlendirilen Egli, Almanya’daki mimarlık eğitimini temel alarak yeni bir örgütlenme gerçekleştirdi ve akademinin öğretim kadrosunda görev aldı. Mimar Vedat Tek ’in akademiden ayrılması üzerine tasarım atölyesini devralarak öğretimin ana yönelimini I. Ulusal Mimarlık’tan Akılcı-İşlevsel mimarlık anlayışına döndürdü. İGSA’da ilk Şehircilik Enstitüsü’nü de kuran Egli Türkiye’de döneminin öteki yabancı mimarlarından daha derin ve önemli bir etki yarattı. Uygulamalarının da örneklediği ve desteklediği öğretim görevine bağlı olarak bu etki sessiz ancak yaygın, öğretici ve kalıcı oldu. Ders ve yazılarında, yüzeysel bir aktarmacılık yerine Türkiye’nin koşullarını ve birikimlerini gözeten, çevre kaygısı taşıyan bir mimarlık önerdi, Anadolu mimarlığının bilimsel olarak araştırılmasına ve Milli Mimari Semineri’ne önayak oldu. Ayrıca Mimar Sinan üzerine ilk bilimsel çalışmayı da yaptı. 1936-40 arasında Türk Hava Kurumu başmimarı olarak çalışan ve kurumun yönetim binasıyla Etimesgut Havaalanı’ndaki bazı binaların tasarımını da yapan Egli, aynı yıllarda Edirne, Balıkesir, Niğde ve bazı küçük kasabaların imar planlarını hazırladı. Egli’nin Türkiye’deki öteki yapıları arasında Ankara’daki Sayıştay Binası (1928-30), Irak ve İsviçre Büyükelçilik Binaları (1936-38), F. Bulca Evi’yle (1936) İstanbul’daki R. Devres Evi (1932) dikkate değerdir.

Egli’nin yapıları Modernist ve Pürist mimarlığın başarılı örnekleri olarak nitelenir. Gösterimci ve anıtsal tasarımları dışlayan ve gelişmekte olan bir ülkenin yeğlemesi gereken gerçekçi yaklaşımı arayan Egli mimarlığı, özellikle eğitim yapılarında ekonomik modeller ortaya koydu. Bu ekonomi, yapıların yalnız pahalı olmayan gereç seçimlerinde değil kayıp alanları bulunmayan plan ekonomilerinde de görülmektedir. 1937’de İsviçre uyruğuna geçen Egli, Türkiye dönüşü Zürih Teknik Üniversitesi’nde (ETH) kent planlama kuramı ve tarihi dersleri vermeye başladı, 1947’de profesör oldu. Bu görevini 1963’e kadar sürdürdü. Egli’nin Türkiye dışındaki tasarım ve uygulamaları arasında Viyana’da gerçekleştirdiği tek evler, apartman ve toplu konutlar (1919-27); Lübnan’da Beyrut ve çevresinin imar planları, Beyrut ve Sayda’da ilkokullar (1947-51); İsviçre’de Furttal Eğitim Sitesi bulunuyor. Egli’nin “Şehirciliğin ve Memleket Planlamasının Esasları” (1957), “Geschichte des Städtebaues” (1959-67), “Sinan, Baumeister der Osmanischen Glanzzeit” (1976) gibi kuramsal çalışmaları da yayımlandı.

Egli, Türkiye’ye bir kez daha 1953-55 arasında BM Teknik Yardım Örgütü görevlisi olarak geldi; kent ve bölge planlama konularında çalıştı, konferans ve seminerler verdi.

Kaynak:

A. Batu; "Egli, Ernst Arnold", Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi, C.1, s.503, Yapı-Endüstri Merkezi Yayınları, İstanbul, 1997