Eşey hücreleri (gamet) meydana getirerek, erkek ve dişi eşey hücrelerinin birleşmesiyle başlayan üreme. Üremede, iki farklı ata vardır. Birinden (erkek) hareketli sperma, ötekinden (dişi) hareketsiz yumurta gelir. İkisinin birleşmesinden zigot meydana gelir. Zigot bazı genetik özelliklerini, yani DNA parçalarını, hem erkek atadan hem de dişi atadan alır. Bu durum ataların kalıtsal yapısı içerisinde ve ortam koşullarının belirleyiciliği altında en iyi özelliklerin seçilebilmesini ve uyumu (adaptasyonu) sağlar. Bu yüzden evrimsel süreçte en etkili sonuçlar bu tip üremeyle elde edilmiştir.

Eşeyli üreme genellikle çok hücrelilerle özdeşleştirilmesine rağmen, değişik biçimlerde bir hücrelilerde de görülür. Örnek olarak sillilerde görülen konjugasyon verilebilir. Bunda, iki birey yan yana gelir ve bir seri bölünmeden sonra çekirdeklerinin yarılarını değiştirirler. Verilen her yarım çekirdek erkek, geride kalan yarım da dişi rolünü oynar. Bir hücrelilerde eşeyli üremenin daha değişik biçimleri de vardır. Ama tümünde de ortak amaç kalıtsal materyalin yani genleri barındıran DNA'nın değiştirilmesidir.

Eşeyli üreme çok hücrelilerin yüksek organizasyonlu canlılarında oldukça karmaşıktır. Bu canlılar üremek için özel organlar, davranışlar, vb. geliştirmiştir. Bunun için oldukça önemli miktarda enerji harcarlar. Örnek olarak yılan balıkları dünyanın neresinde olurlarsa olsunlar üremek için Meksika Körfezi'ne giderler.

Bu yolda hiç beslenmedikleri ve yumurtalarını bıraktıktan sonra öldükleri bilinmektedir. Kuşlar üreme aşamasında çok değişik davranışlar gösterirler. Karşı cinsi kendilerine çekmek için değişik şekillerde öterler, renklenirler ve güç gösterileri yapar, hatta birbirleriyle kavga ederler. Bu tür davranışlar bütün yüksek organizasyonlu canlılarda, hayatlarının ve enerjilerinin büyük bir bölümünü alır. Ek olarak, bu canlıların çoğunda oldukça zahmetli bir yavru bakımı vardır.

İLGİLİ KONULAR

Çoğalma, Uyum (BİYOLOJİ), İnsanda Çoğalma