(1611 İstanbul - 1682 İstanbul) Türk gezgini. Asıl adı Evliya Çelebi Bin Derviş Mehmet Zilli'dir. Unkapanı semtinde dünyaya gelen Evliya Çelebi'nin babası sarayda kuyumcubaşıydı. Yedi yıl medresede okuyan Evliya Çelebi, babasından tezhip, hat, nakış gibi geleneksel el sanatlarını öğrendi. Kur'an'ı ezberleyerek hafız oldu. Eğitimine Enderunda devam etti, dört yıl burada eğitim gördü. Evliya Çelebi, babasının yanında çalışırken buradaki Rum çıraklardan Rumcayı, daha sonraki eğitim döneminde de Arapça ve Farsçayı öğrendi. Çocukluğundan beri babasından ve çevresindeki kişilerden duyduğu başka ülkelere ilişkin söylenceler, masallar ve öyküler, Evliya Çelebi'de dünyayı dolaşma isteği uyandırdı. Yirmi yaşındayken İstanbul'u dolaşarak gördüklerini ve duyduklarını yazmaya başladı.

Enderunda aldığı eğitimden sonra padişah IV. Murat'ın hizmetine girdi. Kısa bir süre sonra saraydan ayrıldı. Evliya Çelebi 1640 yılında ilk kez İstanbul dışına çıktı. İlk seyahatini Bursa'ya yaptı. Ardından 50 yıl boyunca Orta Avrupa, Balkanlar, Kırım, Kafkasya, Anadolu, Mısır ve Arabistan'ı dolaştı. Buralara yaptığı gezilerini ayrıntılı bir şekilde "Seyahatname" adlı eserinde anlatmıştır. Seyahatname'de Osmanlı Devleti'nin komşularıyla olan ilişkileri ve çevre uygarlıkların tanıtımı gibi konular da işlenmiştir. Seyahatname; tarih, coğrafya, dil, toplum bilimi, mimarlık gibi alanlarda önemli bilgiler vermiştir. Seyahatname, edebiyatımızın gezi türünde yazılan ilk ve en önemli eseridir. Evliya Çelebi Seyahatname'yi halkın anlayacağı yalın ve duru bir anlatımla yazmıştır.

Evliya Çelebi, Seyahatname'nin girişinde, gezmeye duyduğu ilgiyi anlatırken bir gece düşünde Peygamber'i gördüğünü, ona "Şefaat ya Resulallah!" diyeceği yerde, şaşırıp da "Seyahat ya Resulallah!" dediğini, bunun üzerine Peygamber'in de ona dilediğince gezme izni verdiğini yazar.