Osmanlıların Rumeli’yi fethi sırasında büyük ün yapmış Evrenos Gâzinin kahramanlar yetiştiren âilesi. Bu sülâle ismini; Makedonya’yı Türklere kazandıran, Rumeli’de büyük başarılar gösteren Hacı Evrenos Gâziden aldı. Evrenos Gâzinin yedi oğlu oldu. Bunlardan, Ali Bey ile Îsâ Bey içlerinde en çok hizmet eden ve isimlerini duyuranlardır.

Ali Bey, daha babasının sağlığında gösterdiği kahramanlıklarla, kendisini tanıttı. Bundan dolayı Ali Beye “Ayyüreklü” lakâbı verildi. Bu başarılarından dolayı Yıldırım Bâyezîd, Ali Beye Engürü sancağını verdi. Yıldırım Bâyezîd’in vefâtı ile ortaya çıkan fetret devrinde Mehmed Çelebi’nin pâdişâh olmasında yardımcı oldu. 1430’da Selânik’in fethinde büyük kahramanlık gösterdi. 1432 târihinden îtibâren Macaristan’a yaptığı akında, 70.000 esirle döndü. İstanbul’un fethinde ve Fâtih’in Eflak Seferinde (1462) bulunan Ali Beyin vefât târihi belli olmayıp, kabri Vardar Yenicesi’ndedir.

Ali Beyin, Evrenos, Şemseddîn Ahmed ve Hüseyin isminde üç oğlu olup, Bunlar da meşhur akıncı beylerinden idiler. Ahmet Bey, Fâtih’in İşkodra Seferine katıldı. Fâtih, orduy-ı hümâyûn ile buradan çekilirken, Ahmed Beyi 40.000 kişilik bir kuvvetle kaleyi abluka altında tutmak üzere İşkodra’da bıraktı.

Evrenos Beyin diğer oğlu Îsâ Bey de akıncı sancak beylerinden olup, Arnavutluk üzerine yaptığı akınlarla Adriyatik Denizi kıyılarına kadar indi. 1443’te Haçlılarla yapılan Morava Muhârebesinde büyük yararlıklar gösterdi. 1455’de 40.000 kişilik bir ordu ile İtalya-Arnavutluk ordusunu yok etti. Îsâ Beyin vefâtı, birâderi Ali Beyden sonra olup, Vardar Yenicesi’ndeki türbesine defnolunmuştur. Îsâ Beyin burada câmi ve imâret gibi hayır kurumları vardır.

Evrenosoğullarından Hızır Şah Beyin torunu Yûsuf Bey, 1517’de Mısır seferine katıldı. Sefer sonunda kurulan Kudüs sancağına ilk sancakbeyi oldu.

Evrenos âilesi Rumeli’de Evlâd-ı Fâtihân teşkilâtının başında olarak 19. yüzyıl ortalarına kadar geldi. On dokuzuncu yüzyıldan sonra siyâsî ve idârî görevlerde eski tesirlerini kaybeden Evrenos âilesi mensupları, çeşitli kollar hâlinde zamânımıza kadar devam etmiştir.