Alm. Gasmasken pl, Fr. Masques pl. a gaz, İng. Gas masks. Zehirli gazlar ile havadaki bâzı maddelerin solunum organları ile gözlere zararlı tesirlerini önlemek için kullanılan, nefes alınan bölümü filtreyle donatılmış, ayrıca bir nefes verme borusu ile gözlük bölümü bulunan ve yüze başın arkasından dolanan bantlarla takılan bir âlet.

İlk gaz maskeleri, Birinci Dünyâ Savaşında Almanların kimyevî gaz silâhları kullanmaları üzerine Amerika ve İngiltere tarafından îmâl edilip, kullanıldı. Bu ilk maskelerde hava, giriş yerinde bulunan odun kömüründen geçerken, içindeki zehirli gazları tutulmaktaydı. İlk yapılan bu maskeler ağır olup ve sâdece ağızdan teneffüse müsâit bir yapıda idiler. Bu yüzden askerlerin hareket kâbiliyetini azaltıyordu. İkinci Dünyâ Savaşında ise daha hafif ve daha iyi uyum sağlayan, net görüş imkânı veren ve ağız ile burundan berâberce teneffüs yapılabilen bir maske geliştirildi. Bu maskede, kömürün bulunduğu kap omuza asıldığından, askere daha iyi hareket kâbiliyeti sağlanmaktaydı. Daha sonra geliştirilen gaz maskelerinde temel prensipler aynı kalmakta ve hava, içinde odun kömürü ile soda-kireç bulunan ve gazları absorbe edip, nötürleştiren bir kaptan geçmekteydi. Havada bulunan küçük tânecikler hâlindeki bâzı kimyâsal maddeler ise maskenin hava giriş yerinde bulunan keçe filitre tarafından tutulmaktaydı.

1960 yıllarında Amerika’da geliştirilen M-17 gaz maskesi, dış bir kap veya hortum ihtivâ etmemekteydi. Maskenin yüze geçen kısmına yerleştirilen absorbsiyon sağlayan ve esnek olan malzeme, bakteriyolojik ve radyolojik maddelere karşı da korunma sağlıyordu. Son yıllarda daha kullanılışlı çeşitli tiplerde gaz maskeleri yapıldı. Körfez Savaşında kimyâsal gazların her an kullanılma durumu ortaya çıkınca, ehemmiyeti daha iyi anlaşıldı. Asker ve sivil halk tarafından kullanıldı.

Bir gaz maskesi genel olarak iki ana kısımdan meydana gelir:

Maske başlığı: İstenmeyen havanın girmesini önleyecek şekilde yüze tam oturan, aynı zamanda takanın görüşüne mâni olmayacak biçimde olan kısımdır. Kış mevsiminde göz camının buğulanmasını önleyici bir madde cama sürülerek maske kullanılır.

Süzgeç: Maskeyi takan kimsenin temizlenmiş havayı teneffüs etmesini sağlayan kısım. Süzgeçler yukarda anlatıldığı gibi, başlığa doğrudan bağlananlar olduğu gibi, uzun bir hortumla bağlanan tipleri de olabilir. İkinci durumda süzgeç bir çanta içinde taşınır.

Genel olarak süzgeç üç kısımdan meydana gelir:

1. Selüloz esâsına göre hazırlanan havadaki serbest tânecikleri tutmaya yarayan kısım,

2. Zehirli ve aktif maddeleri emen kömürlü (odun kömürü) kısım,

3. Asitli bileşikler ve fosgeni emen hekza metilen tetramin filtresi.

Gaz maskeleri, endüstride, mâdencilikte, itfâiye, emniyet ve kurtarma işlerinde de kullanılmaktadır.