Alm. Brautzug (m), Fr. Procession de la Jeune mariee, İng. Bridal procession. Osmanlılar zamânında pâdişâh kızlarının, kız kardeşlerinin ve saltanat hânedânına mensup sultanların evlenmeleri münâsebetiyle yapılan merâsimin adı. Osmanlı hükümdârlarının kızlarına “sultan” denilirdi. Bunlar yetiştikleri zaman münâsib birisiyle evlendirilirdi. Sultanların nikâhları bâzan Yeni Sarayda, Bâzan da Paşakapısı’nda yapılırdı. Sultana dârüssaâde ağası, dâmâd paşaya da münâsip görülen bir vezir vekil olurdu. Nikâhı şeyhülislâm kıyar, mehr-i muaccel ve mehr-i müeccel sultanın derecesine uygun olurdu. Sultan nikâhından sonra hükümdâr nâmına merâsimde bulunanlara ve dâmat paşaya hil’at giydirilirdi. Dâmâda bundan başka sultan tarafından ikinci bir hil’at gönderilir, bunu da dârüssaâde ağası giydirirdi. Babaları sağ olan sultanların düğünleri pek muhteşem olurdu. Bu sebeple, dâmâd paşa nişandan başlayarak saraya mücevherli yüzük, küpe, bilezik, incili gelin duvağı ve hamam nalını gönderirdi. Sultan, dâmat paşanın evine gitmeden önce çeyizi misâfirlere teşhir edilirdi. Sadrâzam ve diğer devlet adamları oraya kendi düğün hediyelerini de gönderirlerdi. Sonra bu çeyiz alayla dâmâdın konağına gönderilirdi. Düğünün müddeti muayyen değildi. 15-20 gün sürdüğü olurdu.

Gelin olan sultânın alayı da kendisinin bulunduğu Eski Saraydan, yâhut Yeni Saraydan îtibâren tâkib edilirdi. Sultan, hânedâna mahsus kırmızı atlas cibinlik içinde ve iki çift atlı araba ile dâmât paşanın konağına götürülürdü. Gelin alayında sadrâzam, vezirler, devlet erkânı ile düğün münâsebetiyle sultanlara mahsus balmumundan yapılmış ve “nahl” denilen düğün tezyinâtı alayın önünde giderdi.

Sultan hanım, akrabâları ve kocası tarafından karşılanır ve hareme götürülürdü. Dâmâdın konağında kadın ve erkek misâfirlere ayrı ayrı yerlerde ziyâfetler çekilir ve yatsı namazından sonra misâfirler evlerine dönerlerdi.

Anadolu’nun çeşitli yörelerinde gelini alıp damat evine getiren topluluğa da gelin alayı denir. Ekseriya at üzerinde veya taksiyle getirilen geline büyük bir kalabalık refâkat eder.