(1876 Diyarbakır - 1924 İstanbul) Türk fikir adamı ve yazarı. Asıl adı Mehmet Ziya'dır. Diyarbakır Askeri Ortaokulunu bitirdi, Mülkiye Lisesinde okudu. Arapça ve Farsça öğrendi. Baytar Okulunun son sınıfında, istibdada karşı gizli bir derneğe girdiği gerekçesiyle dokuz ay hapis yattı. II. Meşrutiyet'in ilânı üzerine Diyarbakır'da İttihat ve Terakki Fırkasının şubesini kurdu. 1910'da Selânik'te yapılan parti genel kongresine genel merkez üyesi seçilince, Selânik'te kaldı. Orada Genç Kalemler dergisine yazılar yazdı. Balkan Savaşı çıkınca Dârülfünun'da sosyoloji okuttu. Yeni Mecmua'yı çıkardı. Tanin gazetesinde politika yazıları yazdı.

İstanbul'un işgali sırasında İngilizlerce Malta'ya sürüldü. Sürgünden dönünce Diyarbakır'da Küçük Mecmua'yı 66 sayı çıkardı. Diyarbakır milletvekili olduktan sonra hastalandı. Tedavi için İstanbul'a geldi, mide rahatsızlığından öldü.

Türkçülük akımını bir düzene koyup topluma mal etti. Türkçülüğü, "Türkçülük, Türk milletini yükseltmektir." ilkesiyle özetledi. Bilim ve sanatı bu amaç uğruna harekete geçirdi. Arı dili savunarak şiirlerinde hece ölçüsünü kullandı. Düşüncelerini makaleleriyle yalın bir biçimde anlattı. Öğretici şiirler, manzum, masal ve destanlar yazdı.

Başlıca yapıtları şunlardır:

Şiir kitapları; Kızıl Elma, Yeni Hayat, Altın Işık; makaleleri ve başka türdeki kitapları; Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak, Türkçülüğün Esasları, Türk Medeniyeti Tarihi, Malta Mektupları (1931).