SSCB devlet adamı. 1931 senesinde Kuzey Kafkasya’nın Stawropol bölgesinde Privolye köyünde doğdu. İlk tahsilini köyünde yaptı. 1952 senesinde KPSS’ye girdi. 1955’te Moskova Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Stawropol, Genç Komünistler Birliğinde görev aldı. 1970’de KPSS Stawropol teşkilâtı birinci sekreteri oldu. 1971’de KPSS Merkez Komitesi üyeliğine seçildi. 1978’de tarım sorumlusu olarak sekreteryaya girdi. 1979’da politbüro yedek üyesi, 1980’de asil üyeliğe seçildi. Çernenko’nun 1985’te ölümü üzerine KPSS genel sekreteri oldu. Glasnost (açıklık) ve perestroika (yeniden yapılanma) politikalarıyla dünyâda büyük yankılar uyandırdı. Ekim 1988’de devlet başkanlığı görevini de üstlendi.

Mihail Gorbaçov, ülke ekonomisinde gözle görülür bir ilerleme sağlayamadığı için, KPSS (Sovyetler Birliği Komünist Partisi)nin reformcu üyeleri tarafından eleştirilmeye başlandı. Ancak çeşitli ülkelere yaptığı gezilerle dıştaki îtibârını artırdı. Çin Halk Cumhûriyetine giderek bu ülkeyi 30 yıldır ilk ziyâret eden Sovyet lideri oldu. Federal Almanya, İngiltere, Finlandiya’yı ziyâret etti.

Gorbaçov iktidâra gelince, aşırı alkol tüketimine ve yolsuzluklara karşı kampanya açtı. Halk ve Sovyet yöneticileri ile ilişkileri daha sıklaştırdı. Yönetici kadroyu gençleştirdi. Dış siyâsette batı ile daha yakın ilişkiler kurdu. ABD başkanı Reagan ile Cenevre’de zirve toplantısı yaptı. Silâhsızlanma, bilim, kültür, eğitim alanlarında bilgi alış verişi için anlaştı(1985).

1986’da Reykjavik’te, yeniden yapılan zirve görüşmesinde, silâhların denetimi görüşüldü. Fakat ABD başkanı Reagan “Yıldız Savaşları” projesinden tâviz vermediği için silâhsızlanma görüşmesinden bir netîce alınamadı.

1987 senesinin başında, yönetimde iktisâdî reformlardan, dış siyâsete verilecek yeni yönleri açıkladı. Glasnost, perestroikaya gidileceği tasarısı yüksek Sovyet meclisinde oybirliğiyle kabul edildi. Temmuz 1987’de Avrupa ve Asya’da yerleştirilmiş olan orta ve kısa menzilli füzelerin imhâ edilmesini kabul etti. 1987’de yayımladığı kitâbında reformları geniş açıkladı. Ekim devriminin 70. yıl dönümündeki konuşmasında Stalin ve Troçki’yi eleştirdi. Başkan Reagan ile orta menzilli füzelerin imhâsı için antlaşma imzâladı (8 Aralık 1987).

Gorbaçov’un en önemli meseleleri SSCB’ye bağlı cumhûriyetlerdeki milliyetçi hareketler ve bağımsızlıklarını îlân etmeleri ile mâden işçilerinin grevleri oldu. Âzerbaycan, Ermenistan, Gürcistan ve Türkistan’da silâhlı çatışmalar oldu. Doğu ve Batı Almanya birleşmesini kabûl ederek ses çıkarmadı.

ABD başkanı George Bush ile 2-3 Aralıkta Malta açıklarındaki bir savaş gemisinde görüştü. 9 Eylül 1990’da Helsinki’de George Bush ile tekrar görüştü ve Amerika’dan ekonomik yardım istedi. Aralık 1990’da Nobel Barış Ödülünü kazandı. Ancak Gorbaçov aşırı komünizm rejimi istiyenler ile Demokrasi ve yenilikler istiyenler arasında zor günler geçirmekteydi. 19 Ağustos 1991 sabaha karşı komünizm rejimini yeniden yeşertmek isteyen KGB ve ordunun desteğini alan en yakın arkadaşı olan Yanayev ve 8 arkadaşından meydana gelen İhtilal Komitesi, Gorbaçov’a karşı darbe yaptılar. Yapılan darbe başarısızlıkla sonuçlandı. Darbecilerin bâzıları yurtdışına kaçtılar. 22 Ağustos 1991 târihinde Gorbaçov devlet başkanlığını tekrar eline geçirdi. Daha önce kendisine karşı en büyük rakip olarak bilinen Rusya Federasyonuna seçilen Yeltsin ise, darbede Gorbaçov’u ençok destekliyenlerden olarak darbenin kısa sürede bastırılmasına yardımcı oldu. Ancak bu durum Yeltsin’in güçlenmesine, Gorbaçov’un gücünü kaybetmesine yol açtı. Bu durum 1991 yılı sonuna doğru hız kazandı. Sovyetlerden ayrılan 11 devlet 8 Aralıkta biraraya gelerek Bağımsız Devletler Topluluğunu (BDT) oluşturdular. Bu durum Gorbaçov’u tamâmen yetkisiz bıraktı. Bunun üzerine 25 Aralık 1991’de televizyona çıkarak; “Görevimi kaygı içinde ama umutla bırakıyorum. Herkese iyi şanslar diliyorum.” dedi. Bundan sonra emekliye ayrılarak çeşitli basın yayın organlarında yorumculukla meşgul oldu (1993).