Alm. Graphit m, Fr. Graphite (m), İng. Graphite. Karbon elementinin hekzagonal kristal yapıya sâhip allotropu. Karbonun diğer allotropu olan elmasın tersine,yumuşak, yağlı, koyu gri ile siyah arası parlak bir rengi ve pul pul bir görünüşü vardır.

Grafitin X ışını ile analizleri, içindeki karbon atomlarının paralel düzlemler içinde hekzagonal biçimde dizildiklerini göstermiştir. Grafitte karbon atomlarının meydana getirdikleri düzlem içerisinde bağlar kuvvetlidir. Düzlemler arasında ise bağlar zayıftır. Bunun sonucu olarak kaygan ve pul pul bir davranışı görülür. Grafit tabakaları içinde C-C bağ uzunluğu, 0,134 nm (0,134x109m) kadardır. Bu da antrasendekinin aynı olmaktadır.Grafit yapısında, aromatik hidrokarbonlarda olduğu gibi, iki tip elektron vardır. G (sigma) elektronları ikişer ikişer lokalize (sp2) çift bağlar meydana getirirler. (pi) elektronları ise C6 halkalarından meydana gelen düzlemler arasında serbestçe hareket ederler. Bunun bir sonucu olarak grafit elektriği iletir.

Grafit bir cismin kullanma alanının özelliklerine nasıl bağlı olduğuna güzel bir misaldir. Düzgün grafit kristalleri birbirleri üzerinde kolayca kayabildikleri için, tek başına veya bir sıvı içinde süspansiyon hâlinde çok uygun bir lübrikant (yağlayıcı) olarak kullanılır. Gres veya yağın tersine saf grafit yapışkan değildir. Bu sebeple toz, kum ve kir tutmaz. Korozyona yol açmaz. Bisikletler ve kilitler için ideal yağlayıcıdır.

Grafit katmanları sürüldükleri yüzeyden silinebilirler. Bu münâsebetle değişik oranlarda kil ile karıştırılarak çeşitli sertlikte “kurşun” kalem yapımında kullanılır.

Grafitin erime sıcaklığı 3527°C olduğundan, ateşe dayanıklı refrakter malzeme yapımında kullanılır.Kırılganlığını azaltmak için içerisine kil ve diğer silikatler bağlayıcı olarak katılır. Çok yüksek sıcaklıklarda kullanılan potalar bu malzemeden yapılır. Elektriği iletmesinden ve yüksek sıcaklığa dayanıklılığından istifade edilerek elektrik fırınlarında elektrot olarak kullanılır.

Edward Acheson, tabiatta bulunandan daha kaliteli grafitin, granüle antrasit kömürüne, az miktarda kum veya demir oksit katılarak hazırlanan karışımın, direnç tipi bir elektrik fırınında ısıtılması yoluyla elde edilebildiğini buldu. Grafit fırını yüklenirken, elektrotların seviyesine kadar kömür doldurulur. Sonra orta çekirdek olarak iki elektrot arasına iyi sıkıştırılmış bir kok tabakası yerleştirilir. Bunun üzerine bir miktar daha kömür, en üste ise kum ve karbon konulur. Elektrik akımı verilince, yüksek direnç sebebiyle sıcaklık yükselir. Kömürün büyük bir bölümü 24 ilâ 30 saat içinde grafite dönüşür.

Yukarıda anlatılan şekildeki bir fırında ortadaki kok tabakasını çevreleyen kısma yüzde 56 silis kumu, yüzde 35 kok, yüzde 7 ahşap talaşı ve yüzde 2 tuz konulursa aşındırıcı olarak kullanılan silisyum karbür (SiC) elde edilir. Burada kok ve silis kumu arasında yüksek sıcaklıkta şu reaksiyon vuku bulur:

SiO2 + 3C ® SiC + 2CO

Ahşap talaşı, karışımın gözenekli olmasını ve karbon monoksidin kolayca kaçmasını sağlar.Tuz, gayrisafiyetin bir bölümüyle reaksiyona girerek kolayca buharlaşabilen klorürleri meydana getirir. Acheson, bu yoldan elde edilen aşındırıcı tozun, karbon ve korundum (korendon) bileşiminde olduğunu zannettiği için, karborundum adını vermiştir. Elektrik fırınlarında elde edilen diğer ürünler: Asetilen gazı elde edilmesinde kullanılan kalsiyum karbür, karbon tetraklörür ve yüksek alaşımlı çeliklerdir.