Hafıza şuurumuzda geçen hadiselerin tespiti ve temyizi kabiliyetidir.Ruhumuzda geçen bütün hallerin tekrarı mümkün olduğunu kendi ruhi hayatımıza dikkat etmek suretiyle kolayca teslim ederiz.

Hafızanın şekilleri:Tav'i hafıza eski bir ruhi hadisenin kendiliğinden zuhur ve tekerrür etmesi demektir.İradi hafıza geçmiş bir ruhi hadisenin ancak bir tefekkür gayretiyle zuhur ve tekerrür etmesidir.Hafıza kezalik,hıfız,tahattur,teşhis ve hatıraların mekanlarının tayini gibi devreler ve şekiller irae eder. Temrin ile de hafızanın ihtisas peyda etmesini bazı sanat sahibinin gösterdikleri şaşılacak hafıza kabiliyeti ispat eder.

Hafızanın Ehemmiyeti: Ruhi faaliyetin mümkün olması için hafızaya sahip olmak zaruridir. Hafıza olmazsa intibalar daima tekerrür eymek ihtiyacında olduğu gibi idrakin de kabil olmayacağı aşikardır.Hafızasızlık heran yeniden doğmak demek olur.

Hafızanın Kanunları:

1) İntiba ne kadar şedit olursa hafıza o kadar kavi ve medit olur.

2) Ittıla dikkate ne derece maradif olursa o kadar kuvvetle muhafaza edilir.

3) Hıfız alakanın nisbeti derecesinde kuvvetlidir.

4) İttila ne nisbette gayreti ve kudreti istiham etmişse hıfız o derece emniyetli olur.

5) Bir ittila ne kadar uzarsa muhafazasındaki kudrette o nisbette fazla olur.

6) İntiba ne kadar tekerrrür ederse hafıza o nisbette emniyetli ve imtidatlı olur.

7) Hafızada fasılalı tekrar , fasılasız tekrardan daha feyizli olur.Çünki fasıla esnasında evvelce tekrar edilmiş şeyler üzerine bizim haberimiz olmaksızın yani şuursuz olarak faaliyette bulunur.
Bir intiba ne kadar vazıh ve berrrak olursa o nisbette emniyetle hatırda kalır.Açık ve berrak söyleyen bir hatibin konferansını daha kolay muhafaza ve tahattur ederiz.

9) Bir intiba hasselerimizden ne kadar fazlasını alakadar ederse hafızada emniyet o nibette artar.Nitekim bir defa yazmak bir kaç defa okumaya bedeldir. Çünkü yazarken hem basıramız hemde adeli ve hareki hissimiz aynı intibağı tekrar ediyor.

10) Bir intiba ne kadar fazla tepki uyandırırsa o nisbette iyi hıfız ve tahattür eder. Unutkan lık hafıza selametinin şartıdır.

Çocukta Hafıza: Çocuk hafızasının daha kuvvetli olduğu itiraz edilemeyecek surette varit olur. Ancak tedeiye ve muhakemeye müstenit olan intibaı yetişkin insanlar daha iyi hıfz eder. Hıfız kabiliyetinin yirmi beş yaşından itibaren azaldığını ruhiyatçıların çoğu söylüyor. Hafızasını daima işletmek yüzünden elli yaşına kadar tedenniye uğramadığını iddia eder.

Hafıza ve Terbiye: Hafıza ile zeka arasında zıddıyet bulunduğunu çok söylerler.Bunun içindir ki birçok adamlarlar hafızasından şikayet ettiği halde kendi zekasından şikayet eden yoktur.

Ve mükemmel zekalılar için sağlam hafıza ihtiyacı muhakkaktır.İyi bir hafıza için şu evsafı sayarlar.

1) Suhulet ve sürat.2) Sadakat 3) Metanet 4) Şumul ve ihata 5) Amadelik. Hatırlatıcı işaretler, belle- mek, unutmamak isteğimiz intibaların suni ve indi bir vasıta bir tedai bulmaktır.