kimyâ ilminin temelini atan büyük İslâm âlimi. İsmi, Hâlid bin Yezîd bin Muâviye’dir. Annesi Ümmü Hâşim binti Utbe, Abdimenâf oğullarındandır. Doğum târihi bilinmemektedir. 708 (H. 90) senesinde vefât etti.

Dedesi hazret-i Muâviye’nin tavsiyesi ile kimyâ ilmine yönelen Hâlid bin Yezîd, tıp ve astronomi gibi ilim dallarında da kendini yetiştirdi. Kimyâ ilmini tıbbın hizmetinde kullandı. Yâni hastalıklar için ilâç yapmakta kimyâ ilminden çok faydalandı. Zaman tâyini için yıldızların, ay, dünyâ ve güneşin hareketlerini incelemek sûretiyle kendini astronomide yetiştirdi. İslâm âleminde tatbîkî (uygulamalı) ilmi kurdu. İlk Müslüman kimyâcı olarak bilinen Hâlid bin Yezîd, ilmî çalışmaları yanında islâm dîninin emirlerine titizlikle uyar, yasaklarından şiddetle kaçınırdı. Gâyet fasih konuşurdu. Vaktinin bir kısmını insanlara vaaz ve nasîhatta bulunmak ve Peygamberimizin güzel ahlâkını anlatmakla geçirirdi. Humus’un meşhur câmiini o yaptırmıştır. Ömrünün sonunda zamânını insanlardan uzak olarak evinde geçirdi. Kendisini daha fazla ibâdete, okuma, araştırma ve eser yazmaya verdi.

Hâlid bin Yezîd’in dilden dile dolaşıp gelen hikmetli sözlerinden birkaçı şöyledir:

“Yalnız kendi şahsî fikrine göre hareket eden (istişâre etmeyen) kimse helâka uğramış demektir.”

Ona; “En yakın nedir'” diye sorulduğunda; “Ecel!” cevâbını verdi. “İnsanı en yalnız bırakan nedir'” diye sorulduğunda; “Ölümdür!” dedi. “Dünyâ nedir'” diye sorulduğunda; “Bırakılan mîrastır.” dedi. “Zaman nedir'” diye sorulduğunda; “Ölüme götüren tabakalardır.” buyurdu.

Eserleri: Hâlid bin Yezîd’in yazdığı eserlerden bâzıları şunlardır:

1) Kitâbu Vasıyyetihî ilâ İbnihî fis-San’ati, 2) Kitâb-ul-Harârât, 3) Kitâb-us-Sahîfet-il-Kebîre, 4) Kitâb-us-Sahîfet-is-Sagîre, 5) Selâsü Resâil fis-San’ati, 6) Manzûmetü Firdevs-il-Hikme fî İlm-ül-Kimyâ, 7) Kitâb-ur-Rahmet-i fil-Kimyâ.