Prof. Hasan SAKA (1885-1960)

1885 yılında Trabzon’da doğdu. Mülkiye Mektebini 1908 yılında bitirdi. Paris Siyasal Bilgiler Okulu Diplomasi Şubesini 1912 yılında bitirip, daha önceki işi Divân-ı Muhasebat (Sayıştay)’daki görevine başladı.

Nisan 1915’de Maliye Bakanlığı Varidat Umum Müdürlüğü Temettü Vergisi Komisyonu 1. Mümeyyizliğine tayin edildi. Ekim 1916’da Eskişehir Sancağı Bölge İktisat Müdürü oldu. 4 Eylül 1918 tarihinde Mülkiye Mektebi iktisat dersi hocalığını üstlendi.

Son Osmanlı Mebusan Meclisi’ne Trabzon Milletvekili olarak katıldı. İşgal kuvvetlerinin Meclis’i kapatması üzerine İaşe Umum Müdürlüğü Teftiş Heyeti Müdürü oldu. 1921 yılında Trabzon Milletvekili olarak Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne katıldı. 3. İcra Vekilleri Heyeti’nde önce Maliye, 11.5.1922 tarihinden itibaren de Ekonomi Bakanlığı yaptı. Bu dönemde çağdaş maliye ilkelerinin yerleşmesinde öncülük etmiştir. Lozan Konferans Heyetinde ekonomik ve mâlî konularda ikinci başkanlardan biri olarak görev yaptı ve anlaşmaya üçüncü sırada imza attı.

1. İnönü Hükûmeti’nde İktisat, 2. İnönü Hükûmeti’nde Ticaret ve 3. İnönü Hükûmeti’nde bir süre Maliye Bakanlığı yaptı. 13.7.1926 tarihinde istifaen görevinden ayrıldı. 1.11.1926 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkan Vekilliğine seçildi. Bu görevini 3, 4 ve 5. dönemlerde de korudu. 1 Kasım 1935 tarihinde Başkan Vekilliğinden ayrıldı ve 24 Ekim 1936’dan 1941 yılına kadar İstanbul’dan Ankara’ya nakledilen Siyasal Bilgiler Okulu’nun Genel İktisat Profesörlüğünü üstlendi.

6-8. dönemlerde de Trabzon Milletvekili seçilerek 13 Eylül 1944 tarihinde 2. Saraçoğlu Hükûmeti’nde Dışişleri Bakanlığı’na getirildi. İkinci Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru bütçenin açık vermeye başladığı, şeker ve kâğıt sıkıntısının en üst sınıra çıktığı ve ortamın gerginleştiği bir dönemde; İsmet İnönü 12 Temmuz Bildirgesi doğrultusunda Başbakanlık yapacak kişi olarak Hasan Saka’yı uygun gördü.

Hasan Saka, Başbakanlıktan ayrılınca Cumhuriyet Halk Partisi Meclis Grubu Başkan Vekilliğine seçildi. 1954 seçimleriyle politikadan ayrıldı. 29 Temmuz 1960 tarihinde İstanbul’da vefat etti. Fransızca bilen Hasan Saka, evli ve 3 çocuk babasıdır.

Başbakanı Olduğu Hükûmetler ve Görev Zamanları

16. T.C. Hükûmeti 10.09.1947 10.06.1948

17. T.C. Hükûmeti 10.06.1948 16.01.1949

- - - - - - - -

Farklı bir kaynaktan derlenen biyografisi:

1885'te Trabzon'da doğdu. İlk ve orta öğrenimini Trabzon İbtidai Mektebi ve Rüştiyesinde tamamladıktan sonra İstanbul-Mercan İdadisinden mezun oldu. Mülkiye Mektebini 1908'de bitirdi. Divan-ı Muhasebatta (Sayıştay) devlet hizmetine girdi. 1909'da öğrenim için Fransa'ya gönderildi. Kasım 1912'de Paris Siyasal Bilgiler Okulu Diplomasî Şubesinden mezun olarak yurda döndü, eski görevinde çalışmaya başladı. Nisan 1915'te Maliye Nezareti Varidat Umum Müdürlüğü Temettü Vergisi Temyiz Komisyonu 1'inci Mümeyyizliğine atandı. Ekim 1916'da Eskişehir Bölge İktisat Müdürü oldu. 4 Eylül 1918'de Mülkiye Mektebi İktisat Öğretmenliğini üstlendi. İstanbul Mebusan Meclisinin son döneminde Milletvekili seçilerek dağılmasına kadar görev yaptı.

28 Ocak 1921'de TBMM'nin I. Döneminde Trabzon Milletvekili seçilerek Meclise girdi. 19 Mayıs 1921'de Maliye Vekili oldu, 22 Nisan 1922'de istifa suretiyle görevden ayrıldı. 11 Mayıs 1922'de İktisat Vekilliğine seçildi.

II. Dönem seçimlerinde tekrar Trabzon'dan Milletvekili seçildi.. 24 Eylül'de İktisat Vekilliğine atandı. 30 Ekim 1923'te kurulan ilk Cumhuriyet Kabinesinde İktisat Vekilliğini korudu. 6 Mart 1924'te II. İsmet Paşa Kabinesinde Ticaret Vekilliğine getirildi. 3 mart 1925'te III. İsmet Paşa kabinesinde Maliye Vekilliğine atandı. 13 Temmuz 1926'da görevinden istifa suretiyle çekildi. 1 Kasım 1926'da TBMM Başkan Vekilliğine seçildi. Bu görevini III. ve IV. Dönemlerde de korudu.

V. Dönemde yeniden Trabzon Milletvekili seçilerek 1 Mart 1935'te yeniden Başkan Vekili oldu. 1 Kasım 1935'te Başkan Vekilliğinden ayrıldı. 24 Ekim 1936'da İstanbul'dan Ankara'ya nakledilen Siyasal Bilgiler Okulu Umumî İktisat Profesörlüğünü üstlendi.

VI, VII, ve VIII. Dönemlerde de Trabzon'dan Milletvekili seçilerek 13 Eylül 1944'te II. SARAÇOĞLU kabinesinde Dışişleri Bakanlığı'na getirildi. Recep PEKER Kabinesinde de aynı görevi korudu. 9 Eylül 1947'de Kabinenin istifasıyla görevi son buldu.

10 Eylül 1947'de Başbakanlığa atandı. 10 Haziran 1948'de II. Kabinesini kurdu, 9 Ocak 1949'da Başbakanlıktan çekildi. Mecliste CHP Grup Başkanı olarak yasama görevini sürdürdü. IX. Dönemde son olarak Trabzon'dan milletvekili seçildi, 1954 seçimleriyle politikadan çekildi.

29 Temmuz 1960'ta İstanbul'da vefat etti, Zincirlikuyu Mezarlığında toprağa verildi.