Alm. Teich (m), Fr. Bassin (m), İng. (Artificial) basin. İçine su toplanan yer. Evlerin bahçelerinde, parklarda, bâzı meydanlarda süs için çeşitli geometrik şekillerde inşâ edilerek içine su doldurulur. Su, umumiyetle fıskıyeli bir yerden fışkırarak dolar ve tahliye deliklerinden boşaltılır.

Bahçe zirâati yapılan yerlerde sulama suyu ve bâzı sanâyi dallarında çeşitli sıvıların biriktirildiği bölümlere de bu isim verilir.

Gemileri havuzlamada kullanılan yerlere de bu ad verilmektedir. Gemiler suda bulunduğu müddetçe tekne kısmının su içinde kalan bölümünün temizliği yapılamaz. Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda su altında hiç bozulmadan, koruyucu tabaka olarak kalabilecek herhangi bir madde bulunamamıştır. Bu bakımdan gemi teknelerinin suda kalan kısımları önceden zehirli boya ile boyanmakla beraber, zamanla bu zehirli boyaların etkisi azalmaktadır. Neticede boyayla koruması yapılan teknenin su içinde kalan bu bölümlerine çeşitli deniz hayvanları ve bitkiler yapışmaktadır. Bu sebeple geminin su altı kesimlerinin temizlenmesi, lâzımdır. Bunun için tekneyi belli zamanlarda sudan çıkarıp yeniden bakımını yaparak, koruyucu maddelerle bu kısmı kaplamak gerekmektedir. Bu iş için geminin havuza alınmasına “geminin havuzlanması” denir.

Gemileri havuzlamanın çok çeşitli yolları vardır. En basit yol, gelgit olaylarından faydalanarak gemiyi kumsala doğru çekmek ve sonra da temizlemektir. Ancak bu, küçük gemiler içindir. Büyük gemiler için de raylı gemi kızakları, yüzer ve sâbit havuzlar kullanılır.

Havuz çeşitleri:

Raylı kızak: Raylı gemi kızaklarına normal büyüklükte bir gemi, bir beşiğin üzerine oturtulmak sûretiyle çekilir. Beşik, ray üzerinde ilerleyen tekerlekler üstündedir. Bu şekilde bakım, tâmir ve temizliği yapılır.

Yüzer havuz: Yüzer havuzlar şekil îtibâriyle dikdörtgen biçiminde, önden ve arkadan açık, iki duvarlı olup, birkaç bölümden meydana gelir. Tâmir edilecek geminin büyüklüğüne göre bu bölümlerden birkaçı bir araya getirilerek havuz hazırlanır.

Havuza, geminin rahatlıkla girmesini sağlamak için gereken evsafta su sarnıçlara basılır. Gerekli su derinliği sağlanınca gemi havuza alınır. Daha sonra sarnıçlar boşaltılarak havuz su yüzüne çıkarılır. Yüzer havuzların kullanışlı olması, bunların istenilen yere çekilebilmesindendir. Bu havuzların baş tarafları gemi başı gibidir. Burada dönen dümen donanımları vardır. Yedekte çekmeyi kolaylaştırmak için büyük yüzer havuzlara da gemi başı gibi bölüm yapılabilir. Yüzer havuzların ekserisinde bölümlerin çalıştırılması kendi donanımları ile yapılır. Bunların sarnıçları boşaltmakta kullanılan kendi tulumları, kendi makinaları, atölyeleri ve ayrıca mürettebât için dinlenme yerleri vardır. Bu havuzlarda bakım, tâmir ve temizlik çok rahat olur.

Sâbit havuz: Birçok tersânelerde bugün hâlihâzırda sâbit havuzlar vardır. Bunlar, genel olarak, betonarme duvarlarla tabandan ibârettir. Gemiler denizden havuzun içine alınır. Sonra havuzdaki suların dışarı basılmasıyla gemi takozlar üzerine oturtularak gerekli tâmirât yapılır.

Geminin havuzlanması:

Bir havuzda, havuzun içine gemi almak için, ilgili geminin omurgasını ve yan omurgalarını taşıyacak olan havuz iskemleleri, gerekli yerlere gereken yükseklikte yerleştirilir. Sonra havuza su doldurulur. Bu arada kapağı yüzdürülerek yerinden çıkarılır. Ama genellikle römorkörler yardımıyla gemi havuzun ağzına getirilir. Geminin ön tarafı (baş kısmı), havuz eşiğinden geçtikten sonra, artık sorumluluk havuz müdürlüğüne âit olur.

Gemi havuza, iskemleler üzerine alınır. Nişan tutma çubukları ve şaküllerle yeri ayarlanır, halatlarla bağlanır. Daha sonra kapağı kapatılır. Tulumbalar çalıştırılır ve su boşaltılır. Böylece gemi aşağıya indirilir. Havuz iskemlelerine oturtulur. Bu arada yan omurgaları olmayan gemiler, yalnız omurga üzerine oturtulduklarından devrilme tehlikesi olabilir. Bu durumdan korunmak için gerekli yerlere dayaklar, sintine iskemleleri yerleştirilir.

Gemi havuzda kaldığı müddetçe üzerindeki ağırlıkların yeri değiştirilmez. Kurallarına uyulmadan yapılan bir değiştirmede gemi, tekrar yüzdürülürken yan yatar, havuzun ve kendisinin hasara uğramasına sebeb olur. Geminin bakım, tâmir ve temizlik işlemleri sona erdikten sonra tekrar yüzdürülmesi için havuza gerekli su alınır, yeterince su yüksekliği sağlandıktan sonra gemi omurga iskemlelerinin üzerinden kalkar ve suda yüzmeye başlar. Daha sonra açık denizce çıkarılır.