Alm. Kokosbaum (m), Fr. Cocotier (m), İng. Coconut palm. Familyası: Palmiyegiller (Palmae). Türkiye’de yetişmez.

Güneydoğu Asya’da, Hindistan, Seylan, Endonezya ve Filipinlerin bilhassa sâhil bölgelerinde yetişen, 20-25 m yüksekliğinde, ekseriya meyilli gövdeli bir ağaç. Yaprakları gövdenin tepesinde, 3-6 m boyundadır. Meyvesi 20-25 cm boyunda, toparlakçadır. Meyvenin dış çeperi düz ve derimsi, orta kısmı hava boşluklu, lifli ve birkaç cm kalınlıktadır. İç kısmı serttir. Tohumun esmer bir kabuğu, 1-2 cm kalınlığında beyaz etli bir endosperması (besi doku) vardır. Tohumun ortasındaki geniş boşlukta süte benzeyen bir sıvı bulunur. Bitkinin faydalı kısmı meyveleridir.

Hindistancevizi ağacı, diğer ağaçlardan farklı bir yapıya sâhiptir. Diğer ağaçlarda besi suyu genel olarak gövdedeki kabuktan geçer. Hindistancevizinin besi suyu ise bütün gövdeden geçmektedir. Ağacın en tepesinde “kalp” denilen bir tomurcuk bulunur. Kesilmesi veya çizilmesi ağacın kurumasına sebeb olur.

Hindistancevizi 7-13 yaşları arasında meyve vermeye başlar, 60 yıl kadar ürün verir. 90-100 yıl kadar yaşar. Bakımlı bir ağaçtan yılda 70-120 tâne meyve alınabilmektedir. Yetişmesi için bol güneş ve yağmur ister. Dünyânın 4.500.000 hektarlık yerini bu ağaçlar kaplamaktadır.

Kullanıldığı yerler: Meyvenin orta kısmını kaplayan ipliksi lif “koir” adını alır. Bu liften kaba tekstil sanâyiinde, halat îmâlinde, şiltelerin doldurulmasında faydalanılır. Tohumun besi dokusuna “kopra” adı verilir. Kopra, yağ bakımından zengindir ve olduğu gibi yenir. Ayrıca tazyik sûretiyle, kopradan yağ elde edilir. Hindistancevizi yağı denilen bu yağ, âdi hararette katıdır. Sabun ve mum îmâlinde, kozmetik sanâyiinde, sentetik kauçuk ve plâstik maddeler îmâlinde kullanıldığı gibi, rafine edildikten sonra yemeklik yağ olarak ve margarin îmâlinde kullanılır. Protein ve şekerce zengin, tortusu ise kümes hayvanları için çok önemli bir besin maddesidir.

Diğer bir hindistancevizi de küçük hindistancevizi olarak anılan fakat tamâmen farklı olan bir bitkidir.

Küçük hindistancevizi (Myristica Fragrans):

Tropik bölgelerde (Moluk Adaları) yetişir. Yaz ve kış yeşil olur. 10 m yüksekliğindedir. Avrupalılar buna muskatcevizi de derler. Çünkü Avrupa’ya eskiden Arabistan limanlarından Muskat’tan gönderilirdi. Tohumları tıpta kullanılır. Meyveleri kapsül biçimdedir. Her kapsül irice bir tohum ihtivâ eder. Tohumun içinde “arillus” denilen ağsı bir örtü vardır.

Kullanıldığı yerler: Tohumları ve etli olan aril denilen kısmı kullanılır. Tohumları miristisin, uçucu yağ, nişasta ihtivâ eder. Aromatik kokusundan dolayı bâzı ilaçların bileşimine girer. Sindirim kolaylaştırıcı ve gaz söktürücü etkisi vardır. Bu sebeple bilhassa küçük çocuklara verilir. Etli kısmı da aromatik kokuludur. Baharat olarak kullanılır. Yüksek dozları zehirlidir.