Heyecan tabii hadisenin zuhuru anında birdenbire hasıl olan ruhi hal için kullanılmalıdır.Bu ruhi halden sonra bizde bir miktar neşe veya kader bakiyesi kalmış olabilir ki günlerce haftalarca ve bazen daha fazla temadi etmek ihtimalinde olan ve artık teessüs etmiş gibi bulunan meserret veya kadere heyecan demek doğru olmayıp his veya hissiyat namına vermek muvffak olur.Heyecanlar; şümül itibariyle haz ve elemlerden ayrılırlar. Gerçi hissiyat heyecan hislerden doğar, fakat daha çok metin olmakla beraber daha az şedit olur.

Ruhi Şartlar: Hisler, fikirlerden daha evvel vücuda gelir. Fakat hislerin inkişafı fikirlere tabidir.

Uzvi şartlar:Neşeli hislerin ve heyecanların hepsinde kaşlar, göz kapakları ve ağız zaviyeleri yükselir,hüzünlü olanlarda da bu ifade makus olur. Burun deliklerinin hafif yükselmesi istinfafı , daha fazla yükselmesi ise istihkarı gösterir.Simanın hareketleri ve bedenin vaziyetlerini tetkik belki saklanmak istenen emelleri, ihtirasları da ifşa eder.

Heyecanın Mahiyeti: Kezalik uzun tefsirler; şuurla olmadıkca heyacan hasıl olmuyor. demekki şuur;heyacan için bir haraket noktası oluyor

Heyecan ve hşislerin tesir ve ehemmiyeti:Heyecanın rolü maddi haz ve elemin tesirine mübihtir.Hissiyata gelince;hisler insan için en mükemmel faaliyet vasıtasıdır.Zekanın bulduğu hakikatlar hissiyat olmadıkça akim kalır ve onları ancak kalp semeradar eder.

Korku:Korku,ferdin (varlığını muhafaza) (sevk-i tabisinden)doğan tedafui bir heyecan ve bir nevi buhrandır.Filhakika korkunun en sade şekli kaçmaktır ve bu firar bir maniaya uğramazsa sükün avdet eder. Şüphe,ihtiraz,mehabet hafif derecelere hasyet,dehşet ve azap daha ağır dereceleri ifade eder.

Fobi:Birinci kısmında bulunanlar eşyaya temastan korkanlardır.İkinci kısmında mekan korkusu çekenler vardır.Üçüncü kısımda bulunanlar yıldırım,hava cereyanı gibi marazi bir şekilde korkanlardır.Dördüncü kısımda da canlı mahluklardan marazi bir tarzda korkanlar bulunur.

Çocukta Korku:Korku çocuğun tarih itbariyle ilk heyecanıdır.Korkuya karşı en büyük ilaç bilgidir.Geceleri uyku esnasında korkular hazmın güçlüğünden ileri geldiği için bunu izale etmek üzere çocuğun midesine ihtimam ediniz.

Mahcubiyet:Mahcubiyetin sureti umumiyede sebebi her ne şekilde olursa olsun kendine itimat etmektir.Filhakika mahcup mizaçlı adamlarda ekseriyetle büyük bir faikiyat arzusu vardır. Mahcubiyet esnasında karışık ve müphem bir ruhi hal içinde kalırız ki bu ruh halinde başlıca 3 unsurun tefriki mümkündür:1)İtminansızlık 2)Zihin karışıklığı 3)Başka yerde bulunmak ve vaziyetten kurtulmak arzusu .Bundan maada mahçup adamlarda heyecanlarını gizlemek ve mahçubiyetlerini örtmek tabiiliğini muhafaza edemez. Bazı mahçupların cemiyet içinde bu heycanlarının aksi tesiriyle müfrit, münasebetsiz hareketlerine, hatta arsızca ve küstahca davranışlarına rastlanılır.

Çocukta Mahcubiyet:İlk gençlik çağlarında mahcubiyet artmaktadır.Mahcubiyet çocuğu içtimai muhite intibate etmekten meneder.Çocuklarda yılışık,arsız,küstah tezahürleri nasıl tadile ve ıslaha mecbur isek mahcup,muhteriz ve beceriksiz tezahürleri de öylece düzeltmekle vazifedarız.

Hiddet:Hiddet büyük bir ekseriyet itibariyle arzumuzun husulüne bir irade veya kuvvetin mani olmnasından tevellüt eder

Şekil ve Dereceleri: Ribota'ya göre hiddette başlıca üç şeklin tefriki mümkündür. Birincisine hayvani şekil yahut taarruz , ikincisine hissi şekil yahut muvazalı taarruz , üçüncüsüne de mefkureli şekil yahut muvakkat taarruz isimleri verilebilir. Kavilerin hiddeti hakiki haddettir ki bağlamakla ve şiddetli hareketle tezahur eder. Zayıfların şiddeti daha ziyade menfi şekilde inatçılık , aksilik etmek , surat asmak ve kendi kendini yemek suretinde kendini gösterir. İtiraz merakı zayıfların hiddetidir.