Toprak organik maddesi terimi yanında bir de "Humus" terimi vardır. Bu terim geçmişte çeşitli anlamlarda kullanılmıştır. Bir kısım toprak bilginleri humusu toprağın bütün organik maddelerini belirlemek üzere kullanmışlardır. Çoğunlukla bu terim toprak organik maddesinin belli bir fraksiyonuna karşılık olmak üzere kullanılmıştır. Topraktaki organik maddeler çeşitli ayrışma safhalarında bulunurlar. Ayrışmanın ileri safhalarında bulunan koyu renkli organik maddeler humus olarak kabul edilmektedir. Taze bitki kökleri ve sapları, ahır gübresi, taze yeşil gübre, taze mutfak artıkları ve çöpler, böceklerin ve solucanların ayrışmamış vücutları, bitkisel ve hayvansal hayatın sayısız artıkları, orijinleri henüz ayırt edilebilecek bir safhada iseler, henüz humus değildirler. Bütün bu maddeler humusun kaynağıdırlar, bunların ayrışmasıyla humus meydana gelir.

Çeşitli bitkisel ve hayvansal artıklar toprağa karıştırıldıkları zaman derhal çok çeşitli mikroorganizmaların hücumuna uğrarlar. Organik maddenin ayrışması sonucunda yapılarındaki maddelerden bir kısmı gaz haline geçerek uzaklaşır, bir kısmı üreyen mikroorganizmaların hücrelerinin yapısında kullanılır, diğer bir kısmı da tedricen humus adını verdiğimiz koyu renkli amorf bir maddeye çevrilir. Humus bitkisel ve hayvansal artıkların mikroorganizmaların etkisiyle ayrışma ve parçalanmasından meydana gelen rengi kahverengiden koyu siyaha kadar değişen kompleks, amorf ve oldukça stabil bir maddedir. Humusun içinde bitki ve hayvan dokuları teşhis edilemez. Ayrıca humus topraktaki mikroorganizmaların faaliyetlerine karşı fazla dayanıklıdır. Yani mikroorganizmalar humusu kolayca parçalayamazlar.

Son zamanlarda humus teriminden ziyade topraktaki bütün organik maddeleri belirlemek üzere toprak organik maddesi terimi kullanılmaktadır.