Hanefî mezhebi fıkıh âlimi. İsmi, Zeynelâbidîn bin İbrâhim bin Muhammed bin Nüceym el-Mısrî’dir. 1519 (H. 926) da doğdu. 1562 (H.970) de Mısır’da vefât etti.

İbn-i Nüceym, Şerefüddîn Bülkînî, Şihâbüddîn Ahmed bin Yûnus Mısrî, Emînüddîn Muhammed Dımaşkî, Ebü’l-Feyz Sülemî, Nûreddîn Dilemî ve daha birçok âlimden ilim öğrendi. Kendisinden ise Şemsüddîn Muhammed bin Abdullah Gazzî, kardeşi Sirâcüddîn Ömer bin İbrâhim Mısrî ve birçok âlim ilim öğrendi.

Abdülvehhâb-ı Şa’rânî onun hakkında; “İbn-i Nüceym, fazîletli ve güzel ahlâk sâhibi bir zâttı. Pekçok talebe yetiştirdi. Yanında on sene kaldım ve ilim öğrendim. 1546 senesinde birlikte hacca gittik.”demektedir.

İbn-i Nüceym, çok kıymetli eserler yazıp, fıkıh meselelerini bir takım temel kâideler altında toplamaya çalıştı. Yazdığı eserlerden bâzıları şunlardır:

1) Eşbâh: Eser, yedi bölümden meydana gelmiştir. İlk bölümde fıkıh meselelerinin temel kâidelerini, diğer bölümlerinde ise, fıkha dâir ince meseleleri anlatmaktadır. Çok meşhur olan bu esere pekçok âlim şerh, hâşiye ve ta’likler yazmışlardır. En meşhuru Ahmed Hamevî’nin Uyûn-ül-Besâir adlı şerhidir. 1880 senesinde Mısır’da, 1904 senesinde İstanbul’da basılmıştır. Mecelle’nin baş tarafındaki kâidelerin yarıya yakını bu eserden alınmıştır.

2) Zeyniyye: Hanefî fıkhına dâir meşhur bir eserdir. 1904 senesinde Mısır’da basılmıştır.

3) El-Bahr-ür-Râik fî Şerhi Kenz-id-Dekâik: Kenz kitabının şerhidir. Yedi cilt olup, bir cilt tekmilesi ve İbn-i Âbidîn’in bunlara hâşiyesi ile birlikte 1893 senesinde Mısır’da, 1973 senesinde Beyrut’ta basılmıştır.

4) Şerh-ul-Menâr: Hâfızüddîn Nesefî’nin yazdığı Menâr-ul-Envâr adlı usûl-i fıkha dâir esere yazdığı şerhidir. Ayrıca çeşitli konulara dâir yazdığı risâlelerinin sayısı altmış dörde ulaşmaktadır. Fetvâları, oğlu Ahmed tarafından Fetâvâ-i Zeyniyye adıyla, bir kitap hâlinde toplanmıştır.