on birinci ve on ikinci yüzyıllarda Endülüs’te yetişen tıp âlimi. İsmi, Abdülmelik bin Ebi’l-Alâ Zühr olup, künyesi Ebû Mervân’dır. İbn-i Zühr ismiyle tanındı. 1072 (H. 464) senesinde Endülüs’ün İşbiliyye şehrinde doğdu. Altı nesil boyunca tabiplik yapan bir sülâlenin çocuğudur. Küçük yaşta ilim öğrenmeye başladı. Fıkıh, edebiyât ve din ilimlerini tahsil etti. Tıp ilmini babasından öğrendi. Kısa zamanda yetişip olgunlaştı. Ortaya koyduğu yeni tedâvi usûlleri ile tanındı. O da babası gibi, Endülüs’te Murâbıtların, sonra da Muvahhid hükümdârlarının hizmetine girdi. Yazdığı eserlerAvrupa’da asırlarca ders kitabı olarak okutuldu ve Avenzoar adıyla tanındı. İbn-i Rüşd ile görüştü. İlim öğrenmek için Kayrevan ve Mısır’a gitti. Dönüşünde doğduğu şehir olan İşbiliyye’ye yerleşti ve 1162 (H. 557) senesinde burada vefât etti.

İlk defâ tıp, cerrâhî ve eczâcılık incelemelerini birbirine bağlayan İbn-i Zühr, tedâvi metodlarında, insan tabiatı ve mîzâcının yardımına büyük bir önem verdi. Kalp cidârı iltihâbının târifini yaptı. Rasyonel tedâvi metodlarını buldu ve bunları geliştirdi. İlk olarak peritonit, sulu ve kuru perikarditi, akciğer hastalıklarından ayıran İbn-i Zühr’dür. Ona göre meslekte asıl rehber deneydir. O sâdece geçmişte müşâhede edilen hâdiselerle ilgili yeni düşünceler değil, ondan önce bahsedilmeyen hâdiseler üzerinde de yeni îzâh tarzları getirdi.

İbn-i Zühr, tıp alanında birçok eser yazdı. Bunlardan El-İktisâd fî Islâh-il-Enfûsî vel-Ecsâd adlı eseri, bedenî ve rûhî hastalıkların teşhis ve tedâvileriyle ilgili olup çok önemlidir. 1121 senesinde tamamladığı bu eser yedi bölümden meydana gelmektedir. Dil, ağız ve ses sağlığı, göz sağlığı ve tedâvi usûlleri, kulak ve burun hastalıkları ile tedâvîleri anlatılan eserde ayrıca, baş, saç, kaş ve kirpikler üzerinde incelemeler yapılmış, insan yüzünün aldığı renklere göre sıhhat veya hastalıkların teşhis edilebileceği belirtilmiştir. Göğüs, sırt ve karın bölgesi ile bel, bacaklar ve kalça bölgesi hastalıkları ve tedâvileri anlatılmıştır. Son bölümünde, buhran ve başka rûhî hastalıklar ve tedâvîleri ele alınmış, humma, zâtürre ve zâtülcenb gibi hastalıklar îzâh edilmiştir.

Eserin yazma nüshası, Paris Bibliothegue Nationale 2959 numarada kayıtlıdır. Diğer bir nüshası ise Madrid Escurial Kütüphânesi 834 numarada mevcut olup, Paris nüshasından daha sağlamdır.

İbn-i Zühr’ün yazdığı diğer eserlerden bâzıları şunlardır:

1. Kitâb-üt-Teysîr fil-Müdâvati vet-Tedbîr,

2. Kitâb-ül-Ağziye: Gıdâ ile ilgili olan bu eseri Muvahhidîler hükümdârlarından Abdülmü’min bin Ali’ye ithâf etmiştir.

3. Kitâb-üz-Ziynet,

4. Tezkiret-ün fî Emr-id-Devâ-il-Müshil ve Keyfiyeti Anzihî.

5. Taiyye Kasîdesi: Hastalıkların teşhisiyle ilgili çok önemli bir eser olup, bir benzerinin yazılmadığı ifâde edilmektedir.

6. Makâletün fî İlel-il-Külliyye: Yaygın ve bulaşıcı hastalıkların tedkikine âittir.

7. Risâletün fî İllet-il-Baras vel-Behek,

8. Tezkire: İlâçlarla ilgili bir eserdir.