Alm. Innenminsterium (n), Fr. Ministèremde l’Intérieur, İng. Ministry of Home Affairs, Department of Internal Affairs. Yurdun iç güvenlik ve düzenini korumak; il, belediye ve köylerin yönetimini gerçekleştirmek; ülkede bulunan yabancıların gerekli muâmelelerini yerine getirmek için kurulmuş bulunan bakanlık.

Osmanlılar zamânında İçişleri Bakanlığının görevini Sadâret Kethüdâlığı yerine getirmekteydi. Osmanlı idâresinin kendine has özelliği, sancakların, beylerbeyi teşkilâtının merkeze bağlılıkları, âsâyiş ve diğer hizmetlerin yapılmasında kolaylık sağlıyordu. Sadâret Kethüdâlığının kuruluşu ile temeli atılan İçişleri Bakanlığının teşkilât yapısında günümüze gelinceye kadar birçok değişiklikler yapılmıştır. Tanzimat öncesi devlet teşkilâtında yer alan Sadâret Kethüdâlığı makâmı zamanla önem kazanarak Dâhiliye Nezâreti (İçişleri Bakanlığı) olarak düzenlenmesini sağladı.

1835 yılında yeni ordu teşkilâtı yapılırken Sadrâzam Kethüdâlığının ismi Mülkiye Nezâreti olarak değiştirilmiş, Kethüdâ ünvânı da Mülkiye Nâzırına çevrilmiştir. Nâzıra ayrıca müşirlik rütbesi ile vezirlik pâyesi verilmiştir. Ağustos 1837 yılında Mülkiye Nezâretinin ismi genel kurallara uygunluğun temini ve Hâriciye Nezâreti ile denkliğin sağlanması için Dâhiliye Nezâreti, Mülkiye Nâzırının ünvânı da Dâhiliye Nâzırı olarak değiştirilmiştir.

Tanzimâtın îlânından sonra “Eyâlet Teşkilâtı” ve “İltizam Usûlü” kaldırılıp idârî taksimât ve teşkilât sıkı bir “merkeziyetçilik”esasına bağlanmış, 18 Ekim 1859 târihinde Dâhiliye Nezâreti yeni esaslara göre teşkilâtlandırılmıştır. 23 Aralık 1913 târihinde yürürlüğe konulan kânun niteliğindeki nizamnâme ile yeniden teşkilâtlanan Dâhiliye Nezâreti bâzı değişikliklerle 4 Kasım 1922’de İstanbul Hükûmetinin TBMM Hükûmeti tarafından ilgâsına kadar devâm etmiştir.

TBMM Hükûmeti 23 Nisan 1920’de kurulunca hemen arkasından 2 Mayıs 1920 târih ve 2 sayılı “İcrâ Vekilleri Heyetinin Sûret-i Teşekkülü Hakkında Kânun” ile Dâhiliye Nezâreti, Dâhiliye Vekâletine çevrilmiş ve küçük birkaç değişiklikle aynı teşkilât kurulmuştur.

Cumhûriyetin îlânından günümüze kadar bakanlığın kuruluşunda değişiklikler yapılmış son olarak 1982 yılında çıkarılan 8/4334 sayılı Bakanlıkların Yeniden Düzenlenmesi ve Çalışma Esasları Hakkındaki Kararname ile İçişleri Bakanlığı merkez teşkilâtı yeniden düzenlenmiş bulunmaktadır. Aynı sene çıkarılan Bölge İdâresinin Yeniden Düzenlenmesi Kânunu’na göre Bölge Vâlilikleri teşkil edilebilmektedir.

Bölge Vâlisinin görevi: Bölgede kamu hizmetlerinin verim ve uyum içinde yürütülmesine, güvenliğin kamu düzeninin ve genel âsâyişin sağlanmasına, bölgenin kalkınma; plân, program, hedef ve ilkeleri doğrultusunda ekonomik, sosyal ve kültürel yönlerden geliştirilmesine çalışmakla, bölgede koordinasyon ve işbirliği ve denetleme hizmetlerini yerine getirmektir. Bölge Vâliliği bu görevleri yerine getirebilmek için; Bölge Vâlisi, Genel Sekreterlik, Denetleme Kurulu, Plânlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, İç Güvenlik Müdürlüğü, Savunma Müdürlüğü ve Hukuk Müşâvirliğinden meydana gelmektedir.

İçişleri Bakanlığının görevleri yurdun iç güvenliğini, kamu düzenini, kişi hak ve hürriyetlerini korumak; sınır ve karasularımızın güvenliğini sağlamak, kaçakçılığı takip ve önlemek, kamu hizmetlerinin taşrada verimini, etkisini artırmak ve yurttaşların bu hizmetlerden faydalanmalarını sağlamaktır. Bunu yapabilmek için; merkezî idârenin teşkilâtlanacağı mülkî idâre bölümlerini meydana getirmek, Anayasa’ya uygun merkezî idâre ile taşra teşkilâtlarını, mahallî idârelerin kuruluş ve çalışma esaslarını tesbit etmek, nüfus sicillerinin noksansız tutulmasını sağlamak, Sivil Savunması ile ilgili çalışmaları yürütmek İçişleri Bakanlığının belli başlı vazifeleridir.

İçişleri Bakanlığı üzerine düşen görevleri yapabilmesi için merkez teşkilâtında 14 Şubat 1985 târih ve 3152 sayılı kânunla bütün bakanlıklarda bulunması gerekenler dışında şu birimler bulunmaktadır: İller İdâresi Genel Müdürlüğü, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Mahallî İdâreler Genel Müdürlüğü, Sivil SavunmaGenel Müdürlüğü.

Taşra teşkilâtında ise İl Teşkilâtı (Vâli, Vâli Yardımcıları, Hukuk İşleri Müdürlüğü, İl Plânlama ve Koordinasyon Müdürlüğü, İl Nüfus Müdürlüğü, İl Savunma Sekreterliği, İl Sivil Savunma Müdürlüğü, İl Jandarma Alay Komutanlığı, İl Emniyet Müdürlüğü, Yazı İşleri Müdürlüğü); İlçe Teşkilâtı (Kaymakam, İlçe Yazı İşleri Kalemi); Bucak Teşkilâtı (Bucak Müdürü ve bucak kuruluşunda yer alan kalemler, Jandarma Karakol Komutanlığı, varsa Bucak Emniyet Komiserliği) bulunmaktadır.

İçişleri Bakanlığına bağlı kuruluşlar ise; JandarmaGenel Komutanlığı ile Emniyet Genel Müdürlüğü ve Sâhil Güvenlik Komutanlığıdır.