Alm. (Knochen-) Mark (n), Fr. moelle (f), İng. Marrow. Kemik boşluklarını dolduran, yumuşak, damardan zengin doku. İlik; yağ, su, alyuvarlar ve akyuvarlar ihtivâ eder. Bâzı kemiklerde ise tamâmına yakını yağdan meydana gelen “sarı ilik” bulunur. “Kırmızı kemik iliği”, kan hücrelerinin yapımında görevlidir.

Ana karnındaki hayatta, kan yapımı üç ana yerde vukû bulur. Bunlar karaciğer, dalak ve kemik iliğidir. Doğumdan sonraki birkaç ay içinde karaciğer ve dalaktaki kan yapımı azalarak durur. Bundan sonra kan hücrelerinin yapımını tamâmıyle kemik iliği üstlenir.

İlerleyen yıllarla birlikte kemik iliğinin miktarında bir azalma olur. Erişkin bir kişide fonksiyon gören kırmızı kemik iliği uzun kemiklerin uçlarında ve kalça kemiği, göğüs kemiği, kafa kemikleri gibi yassı kemiklerin süngersi dokusu içinde bulunur.

Sarı ilik uzun kemiklerin boşluklarında bulunur. İlerleyen yaşla berâber miktarı artar. Kan kanserlerinde (lösemilerde) habis karakter kazanmış kan hücreleri sarı iliği de işgal ederek orada ürerler. Böylece ilik kırmızı ilik görünüşü kazanır.

Kırmızı kemik iliği insan vücudunun hacim olarak % 3,5-6’sını teşkil eder. Sâniyede yaklaşık 2.5 milyon alyuvar ve 50 bin civârında akyuvar kemik iliğinden kana verilir. Mecbûriyet karşısında (hastalıklar, kan kaybı, oksijeni az havada yaşama) ilikte normalin 6-8 misli alyuvar îmâl edilebilmektedir.

Bir mikroskop altında incelendiğinde ilikte çeşitli hücreler ayırd edilebilir. “Eritroblast”lar kırmızı kan hücrelerinin gelişmekte olan ön hücreleridir. Bunlar çeşitli safhalardan geçerler ve en sonunda nüvelerini (çekirdeklerini) kaybederek alyuvar hâline gelirler. “Megakaryositler” çok çekirdekli dev hücreler olup, kandaki trombositleri yaparlar. Kezâ Miyeloblastlar ise kandaki lökositlerin (akyuvarların) ana hücrelerini teşkil ederler.

Son yıllarda bütün kemik iliği hücrelerinin bir çeşit “ana hücre”den meydana geldiği ortaya çıkarılmıştır. Bu ana hücrelerden akyuvarları ve alyuvarları yapacak ön hücreler meydana gelir. Bunların gelişmesi ve üremesi ile de kan hücreleri ortaya çıkar.

Bâzı kan kanseri veya kansızlık çeşitlerinde kemik iliği nakli yapılabilmekte ve tedâvi edici olmaktadır. (Bkz. Organ Nakli)